Edward Snowden: para salvarnos dos Stasi Unidos de América. Dossier

Daniel Ellsberg e Alan Maass. Artigos tirados de SinPermiso (aquí). Tradución de David Balado. 

As recentes revelacións de Edward Snowden sobre os programas de espionaxe global coa escusa da “guerra contra o terror” confirman as acusacións do diretor de Wikileaks, Julian Assange, refuxiado na embaixada de Ecuador en Londres. Con todo, non son algo descoñecido polos cidadáns do Reino de España. É máis, desde hai anos coñécese que na primeira visita de Aznar a Washington despois do atentado das Torres Xemelgas en 2001, cando en nome do “atlantismo” ofreceu os seus servizos -e os dos seus concidadáns sen consultarlles-, para apoiar a “guerra contra o terror”, pediu a cambio o sistema informático Prisma. Desde entón, os servizos de intelixencia españois poden recompilar e filtrar todas as chamadas telefónicas e correos electrónicos no reino -o que non impediu os atentados do 11-M- grazas a mandatos xudiciais segredos autorizados pola Lei do CNI (Centro Nacional de Intelixencia, os servizos segredos españois).

Cando aínda non se destruíron os arquivos policiais do franquismo, até o punto de causar algún que outro sonoro incidente nas fronteiras, opera na sombra a construción dun novo arquivo máis sofisticado, grazas á tecnoloxía de espionaxe que foi unha das contrapartidas á participación de Aznar no Trio das Azores. Este Dossier componse de dúas contribucións: a primeira, asinada por Daniel Ellsberg, e a segunda, por Alan Maass.

1) Daniel Ellsberg: Os Stasi Unidos de América?

Segundo o meu criterio, non houbo na historia norteamericana unha filtración máis importante que a publicación de material da NSA [National Security Agency, Axencia Nacional de Seguridade] por parte de Edward Snowden, e iso contando decididamente os Papeis do Pentágono de hai 40 anos. As revelacións de Snowden dannos a posibilidade de facer que retroceda unha parte clave de algo que foi equivalente a un "golpe executivo" contra a Constitución norteamericana.

Desde o 11 de setembro, produciuse, primeiro secretamente pero cada vez máis abertamente, unha revogación da carta de dereitos pola que loitou este país hai máis de 200 anos. Especialmente a cuarta e quinta emendas da Constitución norteamericana, que salvagardan aos cidadáns de intrusións non autorizadas xudicialmente na súa vida privada por parte do goberno, víronse practicamente suspendidas.

O goberno argumenta que dispón dunha orde xudicial de acordo coa FISA [Foreign Intelligence Surveillance Act, Lei de Vixilancia de Intelixencia Estranxeira de 1977-78], pero esa orde inconstitucionalmente de envergadura provén dun tribunal segredo, está protexida de calquera supervisión efetiva, e móstrase deferente case por completo ás peticións do executivo. Tal como di Russell Tice, antigo analista da NSA: “É unha farsa de xuízo con selo oficial”.

Que diga entón o presidente que existe supervisión xudicial é unha estupidez, como o é a presunta función de vixilancia dos comités de intelixencia do Congreso. Non é a primeira vez - como nos casos de tortura, secuestro, detención, asasinato por medio de avións non tripulados e escuadróns da morte- que demostraron estar cooptados a conciencia polas axencias á que supostamente controlan. Son tamén buratos negros para a información que a opinión pública desexa coñecer.

O feito de que os líderes do Congreso "recibisen información" sobre este asunto e non fixesen nada, sen ningún debate aberto, nin audiencias, análises de parte do seu persoal ou oportunidade real algunha de disentir de modo efectivo, só demostra o inservible que quedou o sistema de controis e equilibrios deste país.

Evidentemente, os EE. UU. non son hoxe un Estado policial. Pero dado o alcance desta invasión da intimidade persoal, dispomos da plena infraestrutura electrónica e lexislativa dun Estado así. Se houbese agora mesmo, por exemplo, unha guerra que provocase un movemento antibelicista a gran escala -como o que tivemos en contra do conflito de Vietnam- ou, o que é máis probable, se sufrísemos outro ataque da escala do 11 de setembro, temería pola nosa democracia. Eses poderes son extremadamente perigosos.

Hai razóns lexítimas para manter segredos, e concretamente, segredos acerca da intelixencia de comunicacións. Por iso Bradley Mannning e eu mesmo -que tivemos acceso ambos a esa intelixencia con habilitacións de seguridade que pasaban a categoría de alto segredo- decidimos non revelar ningunha información con esa clasificación. E esa é a razón pola que Edward Snowden comprometeuse a deter a publicación da maioría do que podería revelar.

Pero o que non resulta lexítimo é empregar un sistema de protección de segredos para ocultar programas que son descaradamente inconstitucionais na súa magnitude e potenciais abusos. Nin o presidente nin o Congreso no seu conxunto poden revogar por si mesmos a cuarta emenda, e esa é a razón pola cal o que Snowden revelou até agora era segredo para o pobo norteamericano.

En 1975, o senador Frank Church referiuse á NSA nestes termos:

“Coñezo a capacidade que existe de facer total a tiranía en América, e debemos vixiar por este motivo que esta axencia e todas as axencias que posúen esta tecnoloxía operen dentro dos límites da lei e de acordo cunha adecuada supervisión para que nunca deamos pasos sobre ese abismo. Ese é o abismo do que non hai retorno". [No Comité Church de 1975, ou Comisión de Estudo do Senado dos Estados Unidos para o Estudo das Operacións Gobernamentais sobre Actividades de Intelixencia].

A perigosa perspectiva sobre a que nos preveu era que a capacidade da intelixencia norteamericana de recoller información -que supera calquera comparación co que existía na súa época predixital- "podería volverse en calquera momento contra o pobo norteamericano e non quedaría a salvo a intimidade dun só norteamericano".

Iso é o que xa sucedeu. É iso o que Snowden denunciou con documentos segredos, oficiais. A NSA, o FBI e a CIA, provistos da nova tecnoloxía dixital, dispoñen de poderes sobre os nosos cidadáns que a Stasi -a policía segreda da antiga "República Democrática" de Europa Oriental- non podería nin soñar. Snowden revela que a chamada comunidade de intelixencia converteuse nos Stasi Unidos de América.

Deste xeito, precipitámonos ao abismo do senador Church. Agora as preguntas estriban en se tiña el ou non razón en que podemos saír del, e se iso significa que se fará imposible unha democracia efectiva. Hai unha semana consideraría difícil argumentar con respostas pesimistas a estas conclusións.

Pero dado que Edward Snowden puxo en xogo a súa vida para sacar á luz esta información, co que é moi posible que servise de inspiración a outros con coñecementos, conciencia e patriotismo semellantes para que demostren un valor cívico comparable -na opinión pública, o Congreso e o mesmo Executivo- contemplo a inesperada posibilidade de que haxa forma de saír do abismo.  

A presión sobre o Congreso por parte dunha opinión pública informada para que se forme unha comisión de estudo que investigue as revelacións de Snowden, e espero que doutros, podería levarnos a someter á NSA e ao resto da comunidade de intelixencia a unha verdadeira supervisión e control e recuperar as protecións que ofrece a carta de dereitos.  

Snowden fixo o que fixo porque recoñeceu os programas de vixilancia da NSA como o que son: unha actividade perigosa e inconstitucional. Esta invasión por xunto da intimidade de cidadáns norteamericanos e estranxeiros non contribúe á nosa seguridade: pon en perigo as liberdades mesmas que tratamos de protexer.

Daniel Ellsberg (1931), lendario activista de dereitos civís, fíxose soado por filtrar en 1971 ao New York Times os chamados Papeis do Pentágono, que revelaban a implicación dos Estados Unidos en Vietnam. Doutor en Economía por Harvard, é tamén coñecido polo chamado paradoxo de Ellsberg no ámbito da teoría da decisión.

Fonte: The Guardian, 6 de xuño de 2013

2) Alan Maass: EE.UU.: Espionaxe global

O aparello de espionaxe e de seguridade aumentou os seus poderes baixo demócratas e republicanos en EE.UU. á conta dos dereitos constitucionais dos seus cidadáns e violando os do resto do mundo.

A sinistra e segreda Axencia de Seguridade Nacional (NSA) foi exposta á luz do día grazas ás revelacións de Edward Snowden, que demostran ata que punto o goberno de EE. UU. espía masivamente á xente no seu país e no resto do mundo.

The Guardian e outras publicacións publicaron estas revelacións que proban a existencia de dous escandalosos programas de vixilancia, que funcionaron ao parecer desde hai anos, xestionados pola maior axencia de espionaxe, co apoio bipartidista de demócratas e republicáns.

Un dos programas, chamado Prisma, permitiu ao NSA ter acceso aos sistemas de Google, Facebook, Apple, Microsoft, Yahoo, Skype e outras grandes compañías de Internet, permitíndolle coñecer ao seu antollo todo tipo de información, incluíndo os historiais de acceso a páxinas web, o contido dos correos electrónicos, videoconferencias, envío de arquivos, etc…

O outro programa permítelle á NSA coñecer o historial de chamadas telefónicas da maioría dos usuarios en EE.UU.. Esta “metadata”, entregada polas grandes compañías de telecomunicacións, é almacenada nunha xigantesca base de datos que os analistas do NSA poden investigar como lle veña en gaña para obter información.

Nunha entrevista con reporteiros do xornal The Guardian, incluíndo ao columnista de esquerdas Glenn Greenwald, Snowden describe o fácil que lle resulta ao NSA violar os nosos dereitos: “O NSA desenvolveu unha infraestrutura que lle permite interceptalo todo. Con esta capacidade, a inmensa maioría das comunicacións humanas pasan ao arquivo en bruto. Se quero ver os seus correos electrónicos, ou as chamadas de teléfono da súa muller, todo o que teño que facer é usar o banco de datos interceptado e aplicar os programas de filtro necesarios. Podo ler o contido dos correos electrónicos, os contrasinais, o historial de chamadas telefónicas, as tarxetas de creto, etc… Non quero vivir nunha sociedade que fai este tipo de cousas. Non quero vivir nun mundo no que todo o que fago e digo é gravado. Non estou disposto a apoialo ou vivir á súa sombra”.

A administración en Washington reaccionou ás filtracións de Snowden cun berro de alarma, e é fácil comprender o motivo: as revelacións sobre os programas de vixilancia do NSA son un choque para millóns de persoas que até a data non tiñan a menor idea de que o goberno de EE.UU. de maneira rutineira e informal viola os seus dereitos en nome da “seguridade nacional” e da “guerra contra o terror”.

Ademais, as operacións de espionaxe do NSA foron continuas -e poden que se aceleraran- desde a Administración Bush até hoxe en día, cando ocupa a Casa Branca un suposto defensor das liberdades civís, Barack Obama. E iso é unha proba máis, por se facía falla, de que os dirixentes do Partido Demócrata están tan implicados como os do Partido Republicán na utilización do aparello represivo do goberno para defender os intereses do estado. Como escribe o analista de esquerdas Norman Salomon: “As revelacións dos últimos días son un tremendo desafío para a orde establecida: a guerra permanente esixe aumentar o segredo e a proxección de poder, de maneira que acaba por identificarse a xestión da seguridade cunha vixilancia orwelliana. Nos máis altos niveis hai algo máis que rumores de pánico nun ambiente xa de por si enrarecido. Non é só a NSA a que quedou ao aire; é a arrogancia represiva da que fai gala a pirámide de poder”.

***

Das dúas revelacións máis danosas, a espionaxe en Internet e os historiais telefónicos, é difícil dicir cal é máis perigosa e ameazante.

As revelacións sobre os historiais telefónicos producíronse antes, nun artigo exclusivo para The Guardian de Greenwald. Ao parecer, Snowden entregoulle un mandato do tribunal segredo creado pola Lei de Intelixencia e Vixilancia no Exterior (FISA) que obriga a multinacionais das telecomunicacións como Verizon a entregar ao NSA, a cotío, os historiais de chamadas telefónicas na súa rede doméstica e internacional.

O mandato ten unha duración de tres meses, que acaban este 19 de xullo, pero segundo a presidenta do Comité de Intelixencia do Senado de EE.UU., Dianne Feinstein, esténdese o mandato automaticamente, sen que o saiban os cidadáns. O mandato xudicial filtrado por Snowden non o di, pero sen dúbida existen acordos similares aos de Verizon con outras compañías de teléfonos.

“Noutras palabras”, resume David Cole en The Nation, “o goberno federal garda no caixón todos os historiais telefónicos, cada chamada que facemos, sen base algunha de sospeita previa”.

O mandato xudicial non permite que o NSA escoite o contido das chamadas, pero os historiais son, en moitos casos, máis reveladores. Como escriben Ben Wizner e Jay Stanley da American Civil Liberties Union (ACLU): “Mesmo sen interceptar o contido das comunicacións, o goberno pode utilizar esta metabase de datos para coñecer os nosos máis íntimos segredos os “a quen”, “cando” e “con que frecuencia” das nosas chamadas son máis reveladoras que o dito nelas. As chamadas entre un xornalista e un funcionario, poden revelar unha relación incriminatoria por si mesma”.

James Ball, de The Guardian, sinala outras vantaxes desta recoleción indiscriminada dos historiais das chamadas telefónicas: “A recompilación e o almacenamento desta información outorga ao goberno poderes novos dos que carecía: unha vixilancia fácil e retroactiva. Se as autoridades se interesan por un individuo nun momento dado, e obteñen o seu número, os funcionarios do NSA poden repasar os arquivos á procura de datos e reconstruír os seus movementos, redes sociais, e todo o que fixese en Internet no pasado”.

Aínda que lle poida resultar sorprendente á maioría da xente, información como os historiais telefónicos non están incluídos na Cuarta Emenda que defende o dereito á privacidade, de acordo con sentenzas xudiciais. En calquera caso, a recopilación en bruto de “metadata” son un envorco completo nos procedementos habituais até agora de investigación do goberno: uns procedementos que obrigan aos fiscais ou aos axentes da lei a defender ante os xuíces a necesidade de ter acceso a elementos de información concretos sobre individuos ou grupos específicos.

De feito, o que o NSA di é: imos recompilar todos os datos que teña agora e xa xustificaremos máis tarde a necesidade ou non de examinar ou utilizar parte ou a totalidade dos mesmos.

O programa Prisma do NSA para espiar en Internet é así mesmo asombroso polo seu alcance e implicacións. Neste caso, Snowden entregou á prensa unha presentación de Power Point de 41 páxinas, que ao parecer utilízase no adestramento de analistas de intelixencia sobre que tipo de información poden obter en Prisma.

A presentación presume de ter acceso á información “directamente dos servidores” das principais compañías de Internet, co obxetivo declarado da “vixilancia en profundidade e ampla das comunicacións en tempo real e a información almacenada”, segundo o The Guardian. “A lei autoriza centrase en calquera cliente ou empresa fóra de EE.UU., ou daqueles cidadáns de EE.UU. que se comuniquen con xente fóra de EE.UU.”.

Polo tanto, as comunicacións entre cidadáns de EE.UU. están en principio excluídas. Pero de novo, cando se trata de respectar esta restrición, os axentes do NSA non teñen que responder tan sequera ante o tribunal secreto da FISA. E con Prisma poden mirar non só os historiais de chamadas, senón tamén coñecer o seu contido.

As compañías informáticas negan que permitan ao NSA acceder aos seus servidores para espiar. “Se o fan, é sen o noso coñecemento”, declara un dos seus directivos ao The Guardian.