Discurso de Pepe Mujica na cimeira da Terra de Rio de Janeiro

Tradución para À revolta entre a mocidade  de David Balado.

Discurso dopresidente do Uruguay, Pepe Mujica, no cumio da Terra en Río de Janeiro.



Autoridades presidentes de todas as latitudes e organismos, moitas grazas.

Moitas grazas ao pobo de Brasil e á súa Sra. presidenta. 

E moitas grazas tamén á boa fe que manifestaron todos os oradores que me precederon.

Expresamos a íntima vontade como gobernantes de apoiar todos os acordos que, esta, a nosa pobre humanidade, poida subscribir.

Con todo, permítasenos facer algunhas preguntas en voz alta.

Toda a tarde falouse do desenvolvemento sustentable. De sacar ás inmensas masas da pobreza. Mais, que é o que rolda nas nosas cabezas? O modelo de desenvolvemento e de consumo que queremos é o actual das sociedades ricas? Fágome esta pregunta: que lle pasaría a este planeta se os hindús tiveran a mesma proporción de autos por familia que teñen os alemáns? Canto osíxeno nos quedaría para podermos respirar? Máis claro: ten o mundo os elementos materiais como para facer posible que 7 mil ou 8 mil millóns de persoas poidan ter o mesmo grao de consumo e de malgasto que teñen as máis opulentas sociedades occidentais? Será iso posible? Ou teremos que darnos outro tipo de discusión?

Creamos esta civilización na que hoxe estamos: filla do mercado, filla da competencia e que deparou un progreso material portentoso e explosivo. Pero o que foi a economía de mercado creounos sociedades de mercado. E deparounos esta globalización, cuxa mirada alcanza a todo o planeta.

Estamos a gobernar esta globalización ou a globalización gobérnanos a nós? É posible falar de solidariedade e de que “estamos todos xuntos” nunha economía baseada na competencia desapiadada? Até onde chega a nosa fraternidade?

Non digo nada disto para negar a importancia deste evento. Pola contra: o desafío que temos por diante é dunha magnitude de carácter colosal e a gran crise que temos non é ecolóxica, é política.

O home non goberna hoxe ás forzas que desatou, senón que as forzas que desatou gobernan ao home. E á vida. Non vimos ao planeta para desenvolvernos soamente, así, en xeral. Vimos ao planeta para sermos felices. Porque a vida é curta e escórresenos. E ningún ben vale tanto como a vida. Isto é o elemental.

Pero a vida váiseme escapar, traballando e traballando para consumir un “plus” e a sociedade de consumo é o motor disto. Porque, en definitiva, se se paraliza o consumo, detense a economía, e se se detén a economía, aparece a pantasma do estancamento para cada un de nós. Pero ese hiperconsumo é o que está "a agredir" ao planeta. E teñen que xerar ese hiperconsumo, motivo polo que as cousas duran pouco, porque hai que vender moito. E unha lampadiña eléctrica, entón, non pode durar máis de 1000 horas acesa. Pero hai lampadiñas que poden durar 100 ou 200 mil horas acesas! Pero esas non, non se poden facer; porque o problema é o mercado, porque temos que traballar e temos que soster unha civilización do “usar e tirar”, e así estamos nun círculo vicioso.

Estes son problemas de carácter político que nos están a indicar que é hora de comezar a loitar por outra cultura. Non se trata de propornos volver á época do home das cavernas, nin de ter un “monumento ao atraso”. Pero non podemos seguir, indefinidamente, gobernados polo mercado,senón que temos que gobernar ao mercado.

Por iso digo, na miña humilde maneira de pensar, que o problema que temos é de carácter político. Os vellos pensadores -Epicúreo, Séneca e tamén os Aymaras- definían: “pobre non é o que ten pouco senón o que necesita infinitamente moito, e desexa máis e máis”. Esta é unha clave de carácter cultural.

Entón, vou saudar o esforzo e os acordos que se fagan. E vounos acompañar, como gobernante. Porque sei que algunhas cousas das que estou a dicir renxen, pero temos que darnos conta de que a crise da auga e da agresión ao medio ambiente non é unha causa. A causa é o modelo de civilización que creamos. E o que temos que revisar é a nosa forma de vivir.

Pertenzo a un pequeno país moi ben dotado de recursos naturais para vivir. No meu país hai pouco máis de 3 millóns de habitantes. Pero hai uns 13 millóns de vacas, das mellores do mundo. E uns 8 ou 10 millóns de estupendas ovellas. O meu país é exportador de comida, de lácteos, de carne. É unha chaira e case o 90% do seu territorio é aproveitable.

Os meus compañeiros traballadores loitaron moito polas 8 horas de traballo. E agora están a conseguir as 6 horas. Pero o que ten 6 horas, consegue dous traballos e, polo tanto, traballa máis que antes. Por que? Porque ten que pagar grande unha cantidade de cousas: a moto, o auto, cotas e cotas e cando quere darse conta, é un vello reumático coma min ao que se lle foi a vida.

E faise un esta pregunta: Ese é o destino da vida humana? Só consumir?

Estas cousas que digo son moi elementais: o desenvolvemento non pode ser en contra da felicidade, ten que ser a favor da felicidade humana, do amor á terra, do coidado aos fillos, xunto aos amigos. E ter, si, o elemental. Precisamente, porque iso é o tesouro máis importante que temos.

Cando loitamos polo medio ambiente, temos que lembrar que o primeiro elemento do medio ambiente chámase “felicidade humana”.