Hoxe cúmprense 25 anos da morte de Simone de Beauvoir (París, 9 de xaneiro de 2008- 14 de abril de 1986), unha personalidade independente que non se acomodou ao rol habitualmente asignado ás mulleres e loitou por construír a súa liberdade, para ampliala a todos os humanos; en especial, ás do seu xénero. Unha grande muller que botou por terra aquela afirmación misóxina de Stendhal de que «todo xenio nado muller é un xenio perdido para a Humanidade».
O día 19 de abril de 1986 un cortexo de 5.000 persoas acompañaba á defunta cara ao cemiterio de Montaparnasse, onde ía recibir sepultura xunto ao seu compañeiro, o seu cómplice, o seu amante, o seu amor «necesario» (fronte aos «continxentes»), que fora alí enterrado tamén un día 19, pero seis anos antes (Jean Paul Sartre faleceu o día 15 de 1980). Con Sartre, o cortexo fúnebre estaba composto por máis de 40.000 persoas. As cifras son mostra de como a figura da filósofa quedou ensombrecida pola grandeza do pequeno filósofo, xa que, desde aquela primeira oposición a Agregadurías á que se apresentaron, en que a el se lle concedeu a primeira praza e a ela a segunda, Beauvoir quedou convertida en «discípulo» (sic) do «gurú do existencialismo» (como consta no Petit Larousse). Simone de Beauvoir non ocupa, por tanto, un lugar propio nas distintas historias da Filosofía, todo o máis algunha mención ao seu «Segundo sexo», a súa obra mestra, e cuxa pegada segue marcando a calquera que se preocupe da «cuestión feminina». «... Et tout réstelle c'est littérature». É así como quedou relegada ao papel de compañeira de Jean-Paul Sartre -«a grande Sartreuse», como dirían con maldade- e ao de escritora.
Xa desde mozo Simone mostrou a súa independencia ante uns pais pasmados, pola súa clara decisión ao optar por uns estudos que parecían terreo acoutado aos homes. Entre os que preparaban as oposicións a Filosofía na École Normale Superieure relacionábase con Jean-Paul Sartre, Paul Nizan e René Maheu, e no primeiro liceo, en prácticas, era a única muller xunto aos Maurice Merleau-Ponty ou Claude Lévi-Strauss. Foi o seu amigo Maheu quen, xogando co termo inglés (beaver) púxolle o mote de Castor, debido a que tales animais «van en grupo e teñen espírito construtor». Ese mesmo espírito acompañou ao longo da súa vida a esa infatigábel e loitadora muller, plasmado tanto coa súa presenza en innumerables mobilizacións, como pola súa escritura, que dá conta do seu tempo e da súa presenza nel, sen obviar os seus escritos filosóficos que seguen empuxando a loitar pola dignidade e a liberdade universais.
«O segundo sexo»
Da súa preocupación por como situarse na situación en que a un lle toca vivir optando por «liberar a súa liberdade» queda sobrada constancia no seu primeiro ensaio, no que asistimos ao diálogo entre «Pyrrhus e Cinéas» (1944) e no que pretende sentar as bases para unha ética existencialista. Logo viría «Por unha moral da ambigüidade» (1947). Os dous personaxes plautianos do primeiro libro discuten acerca de que facer: o segundo personaxe representa a pasividade, mentres que o primeiro exponse un futuro comprometido coa liberdade, unha tarefa a perseguir por calquera que se prece.
Este dar sentido á existencia -que prima sobre a esencia- sería precisamente o punto de partida da obra coa que a «filósofa-levando-turbante», que diría Beatriz Prezado, elaboraría a súa obra mestra: «O segundo sexo» (1949). Un traballo que fixo levar as mans á cabeza a todos os machiños do mundo, encabezados pola santa nai Igrexa, que prohibiu a súa lectura, catalogándoa dentro do índice de libros prohibidos. Mil páxinas alzábanse contra unha suposta e inamovíbel natureza feminina; nelas, a autora critica os discursos dominantes (biolóxicos, sicoanalíticos, do materialismo histórico) e revisa a historia, a antropoloxía e os mitos creados pola literatura, para pasar posteriormente a estudar a vida das mulleres (a menstruación, a maternidade, a prostitución...), abrindo así o camiño ao feminismo moderno e ás súas distincións entre xénero e sexo. Máis tarde viría o seu estudo sobre «Hai que queimar a Sade?» (1955) onde, tomando como base ao marqués, estudaría as relacións entre o individual e o colectivo, e balizaba os límites da liberdade individual.
A súa foi unha filosofía que se elevaba do particular ao universal, ofrecendo unha arma para vivir coa dignidade dos seres libres: «Querendo falar de min, dábame conta de que me era preciso describir a condición feminina... Tentaba pór orde no cadro que se me ofrecía, incoherente a primeira vista: en todo caso, o home expúñase como o Suxeito e consideraba á muller como un obxecto, como o Outro... Puxérame a mirar ás mulleres e ía de sorpresa en sorpresa. É estraño e estimulante descubrir entón, con corenta anos, un aspecto do mundo que atrapa os ollos e que non se vía». Tivo unha vida entregada a liberar a liberdade coa escritura e o compromiso, porque: «Escríbese a partir do que se conseguiu ser».
Nenhum comentário:
Postar um comentário