17/11/2011

Grecia e a saída do euro: un país enteiro á bancarrota

Michael R. Krätke. Artigo tirado de SinPermiso (aquí) e traducido para o galego por nós. Michael R. Krätke, membro do Consello Editorial de SINPERMISO, é profesor de política económica e dereito fiscal na Universidade de Ámsterdam, investigador asociado ao Instituto Internacional de Historia Social desa mesma cidade e catedrático de economía política e director do Instituto de Estudos Superiores da Universidade de Lancaster no Reino Unido.


De abandonar Grecia a zona euro, habería que esperar un terremoto de grave a moi grave para o resto de países europeos.

En Grecia viven ao redor de once millóns de persoas. A Unión Europea ten unha poboación de 492 millóns, dos cales 324 viven na zona euro. A economía grega atópase na 32ª posición da clasificación mundial e xera un Produto Interior Bruto (PIB) de 222 mil millóns de euros (cifras de 2010). Grecia é calquera cousa menos un xigante, sobre todo se lla compara coa locomotora económica da Unión Europea: Alemaña contribúe cun 2.600 mil millóns de euros a practicamente un terzo do PIB da zona euro. Unha quebra do estado grego e unha saída da zona euro quizá non convulsionen a economía mundial, mais desde hai dous anos moitos tremen coa soa posibilidade de quebra do socio heleno. Nun sentido estrito, a súa bancarrota é desde hai tempo unha realidade, só se trataba de como xestionala intelixentemente.

De abandonar os gregos a zona euro ou de ser expulsados, cerneríase unha catástrofe sobre Grecia e un terremoto de grave a moi grave para os 16 restantes países da zona euro. Bancos franceses e alemáns, entre eles algunhas institucións suízas, perderían diñeiro. O que sen dúbida máis inquieta é a esperada reacción de pánico dos mercados, porque o "risco de contaxio" é enorme.

De informar o goberno de Atenas dun retorno ao dracma, o fluxo de capitais que agora ten sucede con toda fluidez aceleraríase en extremo. Non só os oligarcas gregos, senón tamén os investidores comúns desprazarían todos os seus créditos dispoñibles cara ao estranxeiro, os investidores estranxeiros reclamarían aos seus clientes gregos os seus créditos ou  cancelaríannos directamente. Os bancos gregos pecharían para deter o asalto ás súas contas. En poucas horas os gregos veríanse asfixiados por unha verdadeira crise monetaria. 

Por baixo do punto de conxelación

Se volve Grecia ao dracma, o curso do euro caería desde o primeiro minuto en picado até aterrar no chan. Os analistas de mercado calculan actualmente con polo menos un 60%. Nun amén xeraríase unha inflación galopante. De súpeto estalaría o crack da débeda privada. Non só nos estados, senón en todos os créditos no interior e no exterior. Da noite para a mañá converteríanse a maioría deles en bonos "lixo" se a crise de débeda grega esténdese até converterse nunha crise de débeda europea. Se o dracma se esborrallase, a maioría de debedores non podería satisfacer o cumprimento dos seus pagos. Non só o estado grego, todo o país entraría en bancarrota.

Como ninguén sabe exactamente cantos bonos "lixo" teñen os bancos europeos en créditos gregos nas súas carteiras de investimentos, é de prever unha crise crediticia (credit crunch): no negocio interbancario os ánimos caerían por baixo do punto de conxelación e o BCE tería que dar un paso á fronte, e como para os bancos gregos non habería ningunha axuda financeira da zona euro, esta transformaríase nunha crise bancaria e monetaria. O goberno de Atenas tería que deter o fluxo de capitais para apoiar ao dracma nin que fose moderadamente. En consecuencia: un comercio reducido a un mínimo de transaccións co estranxeiro.

O medo a escenarios similares en Portugal, Irlanda, España e Italia -que recentemente comeza- faría dispararse á alza de maneira vertixinosa os custos para unha restructuración da débeda do estado en todos estes países. "Apalancar" e "re-apalancar" unha vez máis o Fondo Europeo de Estabilidade Financeira (FEEF) non alcanzaría para evitar unha quebra do estado do catro países. En última instancia, os bancos desfaríanse dos seus préstamos en masa, para baleirar tan rápido como lles fose posíbel no mercado de reportos (repo market), onde poderían aparcar os préstamos nos seus portafolios e obter ao mesmo tempo beneficios. E se non houbese ningún axente disposto a querer (e poder) especular con beneficios crecentes, estes durmirían no comercio "normal" do mercado secundario. Permanece en pé tan só a cuestión de se o BCE se postularía ou non como principal comprador destes títulos. Invendíbeis non teñen ningún valor.

Todo será máis caro

Unha quebra do estado de Grecia sería difícil de xestionar no seo da zona euro. Con todo, de saír Grecia da zona euro, os países de Europa precipitaríanse ao abismo dunha crise financeira. Até o momento aproveitáronse do desastre de débeda dos países do sur de Europa os contribuíntes locais [en referencia ao lector alemán, N.T.]. Nunca puido un ministro de Finanzas alemán endebedarse tan barato como o fixo Wolfgang Schäuble (que sexa intelixente ou non facelo, é fariña doutra muiñada).

Até o momento os contribuíntes alemáns lamentan e laméntanse (igual que os franceses ou holandeses) mais non pagaron nin un céntimo aos gregos. O goberno alemán só deu garantías. Mentres Grecia permaneza na zona euro e a quebra do estado grego poida xestionarse, Alemaña dará garantías, pero non terá que pagar nada. Mesmo se o fondo de rescate debese contar cunha quebra do estado grego, a cuestión non lle sairía aos alemáns especialmente cara se se ten en conta as enormes ganancias do fisco alemán desde comezos da crise de débeda.

Mentres haxa un mercado para os préstamos do estado destas características, as depreciacións "voluntarias" dos títulos de débeda gregos dun 50 até un 60% poden absorbelas os grandes bancos europeos. BNP Paribas, Commerzbank, ING-Bank, Barclays e algúns outros recentemente demostrárono. Perder uns 100 millóns de euros e cancelalos, isto é, aceptar un descenso das ganancias dun 70% e máis equivale a só un semestre. Algo así non terminará desde logo cos grandes bancos internacionais. No peor dos casos non alcanzarán os seus obxectivos de beneficios para o próximo ano. A débeda privada grega será segura mentres os gregos permanezan na zona euro.

Con todo, de prestar a chanceler Angela Merkel ouvidos á sabedoría de Hans Olaf Henkel [1] e outros ideólogos profesionais parecidos e sinalar a Grecia para unha saída da zona euro, a cuestión sairá cara, tamén para os contribuíntes alemáns. E non só para eles: unha crise financeira europea (a segunda desde 2008, isto é, no espazo de tres anos), nada menos que no medio dunha recesión, terminaría mal. Non só nunha catástrofe económica mundial, senón nun crack europeo, ao que habería que agradecer por longo tempo os patriotas alemáns e o seu resentimento anti-grego.

NOTA: [1] Hans-Olaf Henkel (Hamburg, 1940) foi presidente da Bundesverband der Deutschen Industrie (BDI) entre 1995 e 2000 e membro dos consellos de dirección de Bayer AG (farmacéutica) e Continental (automóbil) entre outras. Henkel alzouse como paladín do ultraliberalismo en Alemaña empuñando a bandeira do "menos estado e máis mercado". Tertuliano habitual en varios talk-shows, Henkel, que cualificou á Unión Europea dunha "Unión Europea de Repúblicas Socialistas Soviéticas", recomendou en novembro de 2010 nun artigo para Focus dividir a zona euro en dúas áreas: unha zona norte (Alemaña, Benelux, Austria, Finlandia e Irlanda) caracterizada pola súa "estabilidade monetaria e disciplina orzamentaria" cun "euro forte" e unha zona sur para a periferia europea cun "euro débil" baixo dirección de Francia, congruente co seu "talento para a improvisación e natureza dispendiosa".

Nenhum comentário: