Daquela poderei dicirvos que, na actualidade, a linguaxe e o léxico ao uso nos meios políticos e meiáticos, valla a redundáncia, é unha auténtica zaragallada.
Fabulosa a que facía a miña avoa Carme de San Roque na casa da Porta da Pena cando eu neno. Maormente a que preparaba prá empanada de raxo, rendonda e coa morcilla doce enroscada dentro. Menuda larpeirada!: manxar dos anxos, abofé, aquil insólito combinado agredoce do raxo adubado coa zaragallada e a morcilla de sangue envoltos no pan da empanada churruscante por baixo. Fáiseme a boca auga inda agora ao relembralo, e mira ti que van ben anos aló. E o sarillo de evocacións que me suscita esa remembranza. Eis a miña peculiar versión pantagruélica da "magdalena de Proust", se ouso dicilo dese xeito. A outra, a máis análoga en frugal sinxeleza, érao o boliño de pan branco partido en duas metades untadas de manteiga e salferidas con sucre refinado, a miña lambetada preferida cando cadraba que a miña nai me levase con ela recoller ao meu pai ao remate da xornada no almacén e tomaren xuntos un café no Mercantil. Mais aquela empanada de raxo con morcilla doce dentro éravos algo sobrenatural. Nunca a catei en ningures fóra do eido familiar da avoa Carme. Seica era unha receita do mesón que tiña en San Roque "papá Ramón", meu bisavó polos García, onde a Carme, cando moza, moi fermosa e moi garrida, disque lles levaba o pulso aos arrieiros que alí paraban, na entrada do camiño real da Cruña en Compostela. Pois disque a fórmula da celmosa zaragallada, mestura de cebola rustrida con qué sei eu doutros condimentos, era tamén segredo familiar da alquimia culinaria herdado dos ancestros. Dicíanmo as miñas tías, eu non volo podo asegurar. Mais éravos algo sobrenatural, diso pódovos dar fé.
Ora, vou ao dicionário, e pon que zaragallada é "embrullo, enredo do que resulta engano". Nada a ver, logo, coa empanada -como non sexa mental. Xa vedes o que son as cousas da semántica e os usos dialectais. Algo que ver se cadra, digo eu, con aquela distinción paradigmática que tracexara hai decenios o Hjelmslev, antre sistema e uso, que tan útil me resultara cando andaba eu a surdir, como dicían no Morrazo os pícaros do meu tempo, nas augas arremuiñadas do estruturalismo nas ciencias sociais -mais iso évos conto pra outra léria. Porque, no dialecto familiar da miña infancia, zaragallada era unha verba que só se pronunciaba, única e escrusivamente, pra referírmonos á da empanada, da empanada física, quer dicir, for de raxo, congro, xoubas ou do que for, inda que, xa digo, a de raxo era a miña magdalena pantagruélica, algo sobrenatural. O embrullo era embrullo, ou enguedello, non zaragallada. Mais os dicionários son moi sabidos, e convén facerlles caso. E no que eu manexo non hai mención desa valéncia referida ao compango da empanada, inanque si no de Franco Grande, mais como eu axudárao daquela, simplesmente como un mandado, a fuchicar no de don Eladio pra escolmar nil e reducilo, poida que esa mención sexa cortesía sua a algún comento meu. E ademáis este vran, en Corrubedo, o Manu dixérame que alí non se dicía dese xeito. Así que concluo que, no galego común, zaragallada é embrullo, enredo ou até desorde, e o da empanada era peculio léxico familiar de noso, ou talvez das clases artesáns e populares compostelás matriciais da miña familia paterna, que tamén pode ser*.
Daquela poderei dicirvos que, na actualidade, a linguaxe e o léxico ao uso nos meios políticos e meiáticos, valla a redundáncia, é unha auténtica zaragallada. Só que insípida, non celmosa como a da miña avoa. E contaminada, logo incomestíbel. Ou sexa, un "embrullo , enredo do que resulta engano". Talmente. Deica o ponto que as xentes do común difícilmente poden saber o que siñifican os vocábulos empregados nas mensaxes que lles comunican dende eses eidos, ou millo dito, o qué pretenden que siñifiquen aquiles que os empregan en cada caso, que o mesmo lles valen pra un roto que pra un descosido. É unha deturpación perversa da relación antre siñificante, siñificado e siñificación. E non estou a referirme ao léxico común deturpado por simples iñorancia, incultura ou necedade. Non: estou a referirme a vocábulos que encerran nocións e conceitos basilares da cultura cívica e democrática e que, portanto, en orixe, son de seu absolutamente inequívocos, e compre que, no seu uso, se respeite e preserve esa inequivocidade para que, na comunicación, transmitan diáfanamente as nocións que siñifican e así sexan comprendidos os valores aos que se refiren. Non facelo así equival a consumar unha deturpación perversa dos conceitos siñificados e unha inda máis perversa prostitución dos valores referidos.
E porén, esa deturpación de conceitos e prostitución de valores está a ser prática habitual tanto no "discurso" (?) dos governos e o establishment político canto na "información" (?) difundida polos meios de comunicación -e as esceicións rexistrábeis non fan outra cousa ca confirmaren a regra. Até chegárese mesmo a convirtir o contido semántico dos vocábulos na sua antítese, suplantar o siñificado xenuino pola sua antinomia. Coma os bombeiros incendiarios de Fahrenheit. Liberdade, democracia, igualdade, cidadanía, povo, soberanía, xustiza, paz, república, socialismo, orde constitucional, autonomía, liberalismo, socialdemocracia, emancipación, benestar, estado de dereito, desenvolvemento, equidade, seguridade xurídica -por só mentarvos algúns dos máis sistematicamente adulterados entre os que están no cerne da cultura cívico-democrática xestada no ciclo da modernidade da historia europea. Por non dicir xa a manipulación deturpadoramente "oucidentalizante" e até demonizadora de nocións e valores proprios doutras culturas ben vedraias no universo da humanidade. Ou enxendradas en procesos históricos silenciados e negados, coma o proprio noso, do povo galego, pra que non poidamos saber quen somos ao cabo nen de quen vimos ser. Pra que os seres humáns de calisquer partes do mundo non poidan saber que naceron libres e iguais e ninguén ten dereito a exercer dominio sobor diles en nome de ningún altisonante vocábulo perversamente vaciado do seu contido xenuino e semánticamente volto polo forro do revés. Cando mesmo o manexo da linguaxe tórnase unha prática etnocida e portanto liberticida, promovida e dirixida polos nazis de arestora: "Fagamos unha boa zaragallada!" -é a sua consigna. Pratícana dende calisquer instancias e habitáculos de poder nos que se instalen, político, económico ou mediático. Sexa cal for o seu rango e nível, dende os imperiais aos auto-anémicos, non desleixan ningún, sonlles úteis todos. Non os totalitarizan formalmente, son moito máis adroleiros ca os seus proxenitores do século pasado. Fan coma esas castes de insectos que inxectan os seu ovos nos corpos doutros bechocos pra que logo as larvas os devoren en vida por de dentro mentras por fóra conservan até o fin intacta a epidermis que lles dá a apariencia do ser vivo que xa non son. A roupaxe carnavalesca das institucións subvertidas e do léxico empezoñado. Cándo imos acabar con iles, con esa peste?**.
Mentras sigo a librar o meu vello combate, restauro os meus azos na señardade da miña peculiar versión pantagruélica da magdalena de Proust, xa sabedes, aquela empanada de raxo da miña avoa Carme, a de San Roque. E coa mesma recupero, e reivindico, o seu léxico familiar -onde zaragallada nunca siñificou embrullo nen enredo do que resulta engano: só, única, escrusiva e inequívocamente, aquil celmoso compango con raxo e morcilla doce envoltos no pan da empanada churruscante por baixo. Algo sobrenatural.
* Zaragallada é termo galego que contempla este uso para o preparado que levan no seu interior as empanadas. De aí provabelmente se espallou o uso para um "revolto" de ideas, etc. O Gran Dicionario Século 21 da lingua galega recolhe na entrada "zaragallada" só esta acepción inicial e literal da palabra: "mestura de cebola, aceite, pemento, etc. que se usa como aderezo da empanada" (p. 1319). [Nota do blogger].
** Alusión ao romance A Peste de Camus, metáfora do fascismo em Europa. [Nota do blogger].
Ora, vou ao dicionário, e pon que zaragallada é "embrullo, enredo do que resulta engano". Nada a ver, logo, coa empanada -como non sexa mental. Xa vedes o que son as cousas da semántica e os usos dialectais. Algo que ver se cadra, digo eu, con aquela distinción paradigmática que tracexara hai decenios o Hjelmslev, antre sistema e uso, que tan útil me resultara cando andaba eu a surdir, como dicían no Morrazo os pícaros do meu tempo, nas augas arremuiñadas do estruturalismo nas ciencias sociais -mais iso évos conto pra outra léria. Porque, no dialecto familiar da miña infancia, zaragallada era unha verba que só se pronunciaba, única e escrusivamente, pra referírmonos á da empanada, da empanada física, quer dicir, for de raxo, congro, xoubas ou do que for, inda que, xa digo, a de raxo era a miña magdalena pantagruélica, algo sobrenatural. O embrullo era embrullo, ou enguedello, non zaragallada. Mais os dicionários son moi sabidos, e convén facerlles caso. E no que eu manexo non hai mención desa valéncia referida ao compango da empanada, inanque si no de Franco Grande, mais como eu axudárao daquela, simplesmente como un mandado, a fuchicar no de don Eladio pra escolmar nil e reducilo, poida que esa mención sexa cortesía sua a algún comento meu. E ademáis este vran, en Corrubedo, o Manu dixérame que alí non se dicía dese xeito. Así que concluo que, no galego común, zaragallada é embrullo, enredo ou até desorde, e o da empanada era peculio léxico familiar de noso, ou talvez das clases artesáns e populares compostelás matriciais da miña familia paterna, que tamén pode ser*.
Daquela poderei dicirvos que, na actualidade, a linguaxe e o léxico ao uso nos meios políticos e meiáticos, valla a redundáncia, é unha auténtica zaragallada. Só que insípida, non celmosa como a da miña avoa. E contaminada, logo incomestíbel. Ou sexa, un "embrullo , enredo do que resulta engano". Talmente. Deica o ponto que as xentes do común difícilmente poden saber o que siñifican os vocábulos empregados nas mensaxes que lles comunican dende eses eidos, ou millo dito, o qué pretenden que siñifiquen aquiles que os empregan en cada caso, que o mesmo lles valen pra un roto que pra un descosido. É unha deturpación perversa da relación antre siñificante, siñificado e siñificación. E non estou a referirme ao léxico común deturpado por simples iñorancia, incultura ou necedade. Non: estou a referirme a vocábulos que encerran nocións e conceitos basilares da cultura cívica e democrática e que, portanto, en orixe, son de seu absolutamente inequívocos, e compre que, no seu uso, se respeite e preserve esa inequivocidade para que, na comunicación, transmitan diáfanamente as nocións que siñifican e así sexan comprendidos os valores aos que se refiren. Non facelo así equival a consumar unha deturpación perversa dos conceitos siñificados e unha inda máis perversa prostitución dos valores referidos.
E porén, esa deturpación de conceitos e prostitución de valores está a ser prática habitual tanto no "discurso" (?) dos governos e o establishment político canto na "información" (?) difundida polos meios de comunicación -e as esceicións rexistrábeis non fan outra cousa ca confirmaren a regra. Até chegárese mesmo a convirtir o contido semántico dos vocábulos na sua antítese, suplantar o siñificado xenuino pola sua antinomia. Coma os bombeiros incendiarios de Fahrenheit. Liberdade, democracia, igualdade, cidadanía, povo, soberanía, xustiza, paz, república, socialismo, orde constitucional, autonomía, liberalismo, socialdemocracia, emancipación, benestar, estado de dereito, desenvolvemento, equidade, seguridade xurídica -por só mentarvos algúns dos máis sistematicamente adulterados entre os que están no cerne da cultura cívico-democrática xestada no ciclo da modernidade da historia europea. Por non dicir xa a manipulación deturpadoramente "oucidentalizante" e até demonizadora de nocións e valores proprios doutras culturas ben vedraias no universo da humanidade. Ou enxendradas en procesos históricos silenciados e negados, coma o proprio noso, do povo galego, pra que non poidamos saber quen somos ao cabo nen de quen vimos ser. Pra que os seres humáns de calisquer partes do mundo non poidan saber que naceron libres e iguais e ninguén ten dereito a exercer dominio sobor diles en nome de ningún altisonante vocábulo perversamente vaciado do seu contido xenuino e semánticamente volto polo forro do revés. Cando mesmo o manexo da linguaxe tórnase unha prática etnocida e portanto liberticida, promovida e dirixida polos nazis de arestora: "Fagamos unha boa zaragallada!" -é a sua consigna. Pratícana dende calisquer instancias e habitáculos de poder nos que se instalen, político, económico ou mediático. Sexa cal for o seu rango e nível, dende os imperiais aos auto-anémicos, non desleixan ningún, sonlles úteis todos. Non os totalitarizan formalmente, son moito máis adroleiros ca os seus proxenitores do século pasado. Fan coma esas castes de insectos que inxectan os seu ovos nos corpos doutros bechocos pra que logo as larvas os devoren en vida por de dentro mentras por fóra conservan até o fin intacta a epidermis que lles dá a apariencia do ser vivo que xa non son. A roupaxe carnavalesca das institucións subvertidas e do léxico empezoñado. Cándo imos acabar con iles, con esa peste?**.
Mentras sigo a librar o meu vello combate, restauro os meus azos na señardade da miña peculiar versión pantagruélica da magdalena de Proust, xa sabedes, aquela empanada de raxo da miña avoa Carme, a de San Roque. E coa mesma recupero, e reivindico, o seu léxico familiar -onde zaragallada nunca siñificou embrullo nen enredo do que resulta engano: só, única, escrusiva e inequívocamente, aquil celmoso compango con raxo e morcilla doce envoltos no pan da empanada churruscante por baixo. Algo sobrenatural.
* Zaragallada é termo galego que contempla este uso para o preparado que levan no seu interior as empanadas. De aí provabelmente se espallou o uso para um "revolto" de ideas, etc. O Gran Dicionario Século 21 da lingua galega recolhe na entrada "zaragallada" só esta acepción inicial e literal da palabra: "mestura de cebola, aceite, pemento, etc. que se usa como aderezo da empanada" (p. 1319). [Nota do blogger].
** Alusión ao romance A Peste de Camus, metáfora do fascismo em Europa. [Nota do blogger].
Nenhum comentário:
Postar um comentário