Litus Alonso. Artigo tirado de aqui e traducido por nós. O autor é colaborador habitual de Sin Permiso e membro da executiva estatal e de Catalunya da Comfia-CCOO (Federación de Servizos financeiros e Administrativos). Tamén é delegado sindical no BBVA. A ilustración do artigo é o cadro de Goya "Los Chinchinillas"·
Após o éxito, non absoluto pero incontestábel, da greve xeral (GX) do pasado 29-S, o movemento sindical enfróntase a unha realidade que non proporciona moitos motivos para o optimismo. Remodelouse o goberno, pero aínda non hai indicios dunha modificación da súa política. Os Orzamentos do Estado para 2011 agravan e prolongan o axuste. Esíxense, desde as instancias habituais (UE, FMI, Banco de España e unha variedade diversa, mais monocorde, de "think tanks" do capital), novas medidas para profundar no rumbo antisocial emprendido. O paro crece, como medra o número de persoas que esgotan o seu acceso á prestación por desemprego ou outros subsidios. No terreo europeo, a crise de Irlanda sucede á de Grecia e precede, quizais, a de Portugal; a ficha seguinte do dominó sería o Reino de España. E o almanaque inmediato preséntase cargado de ameazas: á xa anunciada e aínda pendente reforma do sistema de pensións, súmase unha posible reforma da negociación colectiva, considerada desde a patronal como a ocasión para asestar un machadazo á capacidade sindical de regular as condicións laborais.
Certamente, a realidade non convida o optimismo. E, neste contexto, é inevitábel que xurda a pregunta de que gañamos coa GX, máis aló do certa mais pouco consoladora afirmación de que non hai peor derrota que a de perder sen loita. Con todo, a verdade é que, ante este lúgubre panorama, o movemento sindical e a clase traballadora estamos mellor situados despois que antes da GX. Facendo un símil co boxeo, poderiamos dicir que neste combate imos perdendo por puntos, pero a GX evitou que caiamos á lona derrotados por KO, a máis diso abrir a posibilidade de cambiar o resultado final. Trataremos de explicalo.
Primeiro, era notorio que unha das dificultades na convocatoria da GX radicaba no feito de que, nunha situación de crise, fóra un goberno socialdemócrata o principal destinatario da mesma. Para un sector da poboación, isto significaba unha rua sen saída: por unha banda, se "os meus" aplican estas políticas, é que non debe haber outras praticábeis; por outro, a única alternativa posíbel é o PP. Así que só quedaba a resignación e deixarse corroer polo descontento silencioso. A GX, en troques, ofreceu unha vía de expresión en positivo deste descontento: esiximos outras políticas, que non carguen o custo da crise sobre a maioría menos adiñeirada da poboación, e esixímolas con independencia de quen goberne.
Segundo, a ausencia de GX tería cáseque eliminado do debate social e político a existencia de alternativas á política de axuste e recortes sociais. Sen resposta na rúa e os centros de traballo, preto da marxinalidade a oposición parlamentaria a dita política (7 de 350 deputados/as), a consecuencia sería a certificación do carácter inamovíbel das medidas xa tomadas e a presunción dun amplo consenso social, de bo grado ou non, ante todas as que poidan vir. A GX foi, e segue sendo, o instrumento que permite manter na axenda a discusión sobre que política adoptar para saír da crise. Volveremos máis tarde sobre iso.
Terceiro, a GX reafirma o papel dos sindicatos como representación organizada da clase traballadora e, por tanto, suxeito colectivo da confrontación de intereses de clase. Ante tanto informe de "expertos", tanta presión "dos mercados", tantas directrices uniformemente ultraliberais de organismos internacionais e tanta coincidencia mediática no inevitábel desmantelamento do estado do benestar, só os sindicatos, grazas á GX, exercen de antagonista real do pensamento único (e da súa posta en práctica). Por se soa, a valiosa, e valente, achega desde algúns círculos políticos, académicos, artísticos, etc., fronte a devandito pensamento único non sería suficiente para xogar ese papel. O movemento sindical evitou ser varrido da cena, e segue sendo a principal fortaleza na defensa dos dereitos sociais e económicos da maioría da poboación.
Cuarto, o importante grao de seguimento da GX mantén a presión sobre o PSOE, evitando que poida deslizarse con valor no desenvolvemento das medidas liberais. A GX marcou límites, e eses límites ha de contemplalos o PSOE e o seu goberno se non quere que as súas perspectivas electorais pasen da derrota ao desastre. Manter a esperanza nunha luz ao final do seu desastroso túnel político pasa por, se non atender, polo menos ter moi en conta as esixencias e aspiracións expresadas coa GX.
Certamente, todos estes elementos pertencen ao capítulo de intanxíbeis, mais non por iso deixan de estar presentes, e ser relevantes, na realidade cotiá. E operan ante as citadas ameazas futuras, que convén lembrar.
Por unha banda, a anunciada reforma do sistema de pensións. Aínda sen existir un proxecto redactado, sabemos que os seus principais contidos poderían consistir en alargar a idade de xubilación de 65 a 67 anos, aumentar os anos de cotización para ter dereito a unha pensión completa e, posibelmente, un recorte adicional da contía das pensións. Ás históricas e moi interesadas admonicións sobre a presión demográfica (no futuro haberá menos cotizantes por pensionista) engádense as actuais urxencias de redución do déficit público. No debate mediático parecen non terse en conta dous importantes factores: que, a pesar da crise, a Seguridade Social segue xerando superávit e que, ademais do número de cotizantes, o decisivo é o importe das cotizacións. Cun salario de 35.000 € brutos anuais, cotízase 4 veces e media máis que co salario mínimo (8.860 €). Nun futuro de cotizantes con salarios baixos, o sistema estaría en risco. Evidentemente, quen queren recortar as pensións tamén teñen na cabeza, con indisimulado vezo, ese futuro.
Doutra banda, a reforma da negociación colectiva é un asunto pendente desde hai anos. Os sindicatos queren racionalizar a súa complexa estrutura (convenios estatais, autonómicos, provinciais, de empresa), adecuala ás novas realidades (novos sectores, grupos de empresas,...) e estender a cobertura dos convenios aos millóns de traballadores non adscritos a ningún. Por parte da patronal CEOE contémplanse outros obxectivos: reducir o alcance normativo dos convenios, favorecer o descolgue dos mesmos, eliminar a prórroga dos existentes mentres non se asina un novo, reforzar o papel da "negociación" individual,... No marco, máis favorábel, creado pola reforma laboral, a patronal quere librarse das ataduras que impón a negociación colectiva tal como existe.
Xunto a estes perigos coñecidos, abolla no ambiente a posibilidade de que o goberno teña de adoptar un chamado plano B. En realidade, unha nova e dolorosa volta de porca á política de axuste e recorte social. Todo iso, está claro, para dar tranquilidade "aos mercados" e evitar o risco de contaxio polo acaecido en Grecia e Irlanda. O capital e os seus sigários reclaman máis carne no altar do sacrificio dos dereitos sociais, e pregoan que a súa fame non será saciada até que se recorten as pensións, redúzanse os impostos de sociedades e sobre o capital (que gran exemplo o de Irlanda, mantendo no 12,5% o seu imposto de sociedades -fronte a un 25% de media na UE- no medio dun plan de axuste salvaxe!), diminúanse os orzamentos dedicados a sanidade e educación públicas, abarátense os custos salariais,...
Fronte a todo iso, CCOO e UXT teñen previstas dous tipos de iniciativas, unha inmediata e outra a medio prazo. No inmediato, o 15 de decembro está convocada unha Xornada de mobilización europea, na que aquí se decidiu participar mediante asembleas e concentracións nos centros de traballo, principalmente nas empresas afectadas por expedientes de regulación ou coa negociación dos seus convenios bloqueada. Para o 18 de decembro convócanse tamén grandes manifestacións nun grande número de cidades, coa esixencia dun xiro nas políticas que motivaron a GX do 29-S.
A medio prazo (principios de 2011), vaise a elaborar e presentar unha Iniciativa Lexislativa Popular (ILP) coas propostas sindicais sobre mercado de traballo, modelo produtivo, estado do benestar e política fiscal: ou sexa, coas alternativas sindicais á crise. Unha ILP é o mecanismo estabelecido para que se poidan apresentar no Parlamento proposicións de lei directamente desde a cidadanía. Requírese que a ILP veña avalada por, polo menos, 500.000 firmas de persoas pertencentes ao censo electoral.
A ILP vai permitir que os sindicatos publiciten as súas propias propostas, que desenvolvan un traballo duradeiro e moi capilar, chegando a un grande número de traballadores e traballadoras para solicitar o seu apoio persoal, que outras organizacións e movementos sociais sómense á campaña, traballando nos seus ámbitos respectivos, que o debate político e social salga máis aló do Parlamento e convértase nun debate cidadán. A ILP vai significar, tamén, que a parte máis activa dos sindicatos (os seus delegados e delegadas) combinen no seu traballo cotián a atención aos problemas propios da súa empresa ou sector coa explicación dunhas propostas que interesan ao conxunto da poboación traballadora, enlazando o particular co xeral. No seu caso, a presentación e debate da ILP no Parlamento poderían acompañarse de novas mobilizacións, cuxa modalidade e alcance están por definir, que manterían e amplificarían a presión por un cambio de políticas.
Durante este período, vai seguir funcionando o "diálogo social" ao redor da negociación colectiva e o sistema de pensións. Os sindicatos teñen claro que han de participar e achegar as súas propostas, pero tamén que non poden caer na trampa de que o diálogo desactive o necesario traballo de mobilización social sostida, nin de que se converta nunha trampa para que o goberno se lave a cara pola súa política antisocial, facendo ver que busca consensos e que, ao final, vese obrigado a lexislar na mesma liña que até agora. A patronal, menos preocupada pola súa imaxe pública, inclinábase inicialmente por non renunciar aos seus obxectivos máximos, consciente de que así abocaba ao fracaso calquera diálogo e de que, finalmente, o goberno lexislaría no seu favor. Agora, aínda que non descarta tal posibilidade, sabe que a GX puxo un pouco máis difícil ese final feliz e terá que modular a súa actuación; ademais, está en pleno proceso de renovación da súa cúpula dirixente, tras o fracaso do seu xa dimitido presidente, Gerardo Díaz Ferrán.
A Xornada europea do 15 de decembro, as manifestacións do 18 e a ILP son boas iniciativas. Con todo, tamén axudan a pór de manifesto a gran carencia do movemento sindical europeo: a súa incapacidade para exercer no ámbito de toda a UE o mesmo papel de loita e mobilización que levan a cabo dentro de cada estado membro. O 29 de setembro houbo GX no Reino de España; antes houbera varias GX en Grecia; antes e despois, folgas e manifestacións masivas en Franza; en Italia, mentres se escriben estas liñas hai unha grande manifestación en Roma, que sucede a outras cantas anteriores; en Portugal, houbo greve geral do 24 de novembro, cun impacto similar ao 29-S. Por todas as partes, a clase traballadora e os seus sindicatos, xunto con outros sectores da poboación, están a se mobilizar contra as políticas de axuste e en defensa do emprego e do estado do benestar. Pero as convocatorias de ámbito europeo, tanto o 29-S como o próximo 15-D, non pasan de tímidos intentos de coordinar loitas que se desenvolven, fundamentalmente, en clave nacional. Todas e todos xuntos polos mesmos obxectivos, pero en cada estado abordando o momento decisivo da loita por separado. Mentres o Ecofin (reunión dos ministros de finanzas da UE) ou o Consello europeo adoptan, dun día para outro, decisións que prexudican a calidade de vida e as rendas de toda a poboación europea, a resposta sindical e social é, aínda que firme en moitos casos, dispersa no espazo e no tempo.
Non parece que esta carencia vaia a cubrirse a curto prazo, e as súas razóns non son motivo deste artigo. O que toca, pois, é traballar polo éxito das iniciativas e mobilizacións xa convocadas. Porque o obxectivo non consiste só en manterse en pé e non caer á lona, que non é pouca cousa, senón en acabar gañando o combate. E isto, aínda que moi difícil, segue sendo posíbel.
Após o éxito, non absoluto pero incontestábel, da greve xeral (GX) do pasado 29-S, o movemento sindical enfróntase a unha realidade que non proporciona moitos motivos para o optimismo. Remodelouse o goberno, pero aínda non hai indicios dunha modificación da súa política. Os Orzamentos do Estado para 2011 agravan e prolongan o axuste. Esíxense, desde as instancias habituais (UE, FMI, Banco de España e unha variedade diversa, mais monocorde, de "think tanks" do capital), novas medidas para profundar no rumbo antisocial emprendido. O paro crece, como medra o número de persoas que esgotan o seu acceso á prestación por desemprego ou outros subsidios. No terreo europeo, a crise de Irlanda sucede á de Grecia e precede, quizais, a de Portugal; a ficha seguinte do dominó sería o Reino de España. E o almanaque inmediato preséntase cargado de ameazas: á xa anunciada e aínda pendente reforma do sistema de pensións, súmase unha posible reforma da negociación colectiva, considerada desde a patronal como a ocasión para asestar un machadazo á capacidade sindical de regular as condicións laborais.
Certamente, a realidade non convida o optimismo. E, neste contexto, é inevitábel que xurda a pregunta de que gañamos coa GX, máis aló do certa mais pouco consoladora afirmación de que non hai peor derrota que a de perder sen loita. Con todo, a verdade é que, ante este lúgubre panorama, o movemento sindical e a clase traballadora estamos mellor situados despois que antes da GX. Facendo un símil co boxeo, poderiamos dicir que neste combate imos perdendo por puntos, pero a GX evitou que caiamos á lona derrotados por KO, a máis diso abrir a posibilidade de cambiar o resultado final. Trataremos de explicalo.
Primeiro, era notorio que unha das dificultades na convocatoria da GX radicaba no feito de que, nunha situación de crise, fóra un goberno socialdemócrata o principal destinatario da mesma. Para un sector da poboación, isto significaba unha rua sen saída: por unha banda, se "os meus" aplican estas políticas, é que non debe haber outras praticábeis; por outro, a única alternativa posíbel é o PP. Así que só quedaba a resignación e deixarse corroer polo descontento silencioso. A GX, en troques, ofreceu unha vía de expresión en positivo deste descontento: esiximos outras políticas, que non carguen o custo da crise sobre a maioría menos adiñeirada da poboación, e esixímolas con independencia de quen goberne.
Segundo, a ausencia de GX tería cáseque eliminado do debate social e político a existencia de alternativas á política de axuste e recortes sociais. Sen resposta na rúa e os centros de traballo, preto da marxinalidade a oposición parlamentaria a dita política (7 de 350 deputados/as), a consecuencia sería a certificación do carácter inamovíbel das medidas xa tomadas e a presunción dun amplo consenso social, de bo grado ou non, ante todas as que poidan vir. A GX foi, e segue sendo, o instrumento que permite manter na axenda a discusión sobre que política adoptar para saír da crise. Volveremos máis tarde sobre iso.
Terceiro, a GX reafirma o papel dos sindicatos como representación organizada da clase traballadora e, por tanto, suxeito colectivo da confrontación de intereses de clase. Ante tanto informe de "expertos", tanta presión "dos mercados", tantas directrices uniformemente ultraliberais de organismos internacionais e tanta coincidencia mediática no inevitábel desmantelamento do estado do benestar, só os sindicatos, grazas á GX, exercen de antagonista real do pensamento único (e da súa posta en práctica). Por se soa, a valiosa, e valente, achega desde algúns círculos políticos, académicos, artísticos, etc., fronte a devandito pensamento único non sería suficiente para xogar ese papel. O movemento sindical evitou ser varrido da cena, e segue sendo a principal fortaleza na defensa dos dereitos sociais e económicos da maioría da poboación.
Cuarto, o importante grao de seguimento da GX mantén a presión sobre o PSOE, evitando que poida deslizarse con valor no desenvolvemento das medidas liberais. A GX marcou límites, e eses límites ha de contemplalos o PSOE e o seu goberno se non quere que as súas perspectivas electorais pasen da derrota ao desastre. Manter a esperanza nunha luz ao final do seu desastroso túnel político pasa por, se non atender, polo menos ter moi en conta as esixencias e aspiracións expresadas coa GX.
Certamente, todos estes elementos pertencen ao capítulo de intanxíbeis, mais non por iso deixan de estar presentes, e ser relevantes, na realidade cotiá. E operan ante as citadas ameazas futuras, que convén lembrar.
Por unha banda, a anunciada reforma do sistema de pensións. Aínda sen existir un proxecto redactado, sabemos que os seus principais contidos poderían consistir en alargar a idade de xubilación de 65 a 67 anos, aumentar os anos de cotización para ter dereito a unha pensión completa e, posibelmente, un recorte adicional da contía das pensións. Ás históricas e moi interesadas admonicións sobre a presión demográfica (no futuro haberá menos cotizantes por pensionista) engádense as actuais urxencias de redución do déficit público. No debate mediático parecen non terse en conta dous importantes factores: que, a pesar da crise, a Seguridade Social segue xerando superávit e que, ademais do número de cotizantes, o decisivo é o importe das cotizacións. Cun salario de 35.000 € brutos anuais, cotízase 4 veces e media máis que co salario mínimo (8.860 €). Nun futuro de cotizantes con salarios baixos, o sistema estaría en risco. Evidentemente, quen queren recortar as pensións tamén teñen na cabeza, con indisimulado vezo, ese futuro.
Doutra banda, a reforma da negociación colectiva é un asunto pendente desde hai anos. Os sindicatos queren racionalizar a súa complexa estrutura (convenios estatais, autonómicos, provinciais, de empresa), adecuala ás novas realidades (novos sectores, grupos de empresas,...) e estender a cobertura dos convenios aos millóns de traballadores non adscritos a ningún. Por parte da patronal CEOE contémplanse outros obxectivos: reducir o alcance normativo dos convenios, favorecer o descolgue dos mesmos, eliminar a prórroga dos existentes mentres non se asina un novo, reforzar o papel da "negociación" individual,... No marco, máis favorábel, creado pola reforma laboral, a patronal quere librarse das ataduras que impón a negociación colectiva tal como existe.
Xunto a estes perigos coñecidos, abolla no ambiente a posibilidade de que o goberno teña de adoptar un chamado plano B. En realidade, unha nova e dolorosa volta de porca á política de axuste e recorte social. Todo iso, está claro, para dar tranquilidade "aos mercados" e evitar o risco de contaxio polo acaecido en Grecia e Irlanda. O capital e os seus sigários reclaman máis carne no altar do sacrificio dos dereitos sociais, e pregoan que a súa fame non será saciada até que se recorten as pensións, redúzanse os impostos de sociedades e sobre o capital (que gran exemplo o de Irlanda, mantendo no 12,5% o seu imposto de sociedades -fronte a un 25% de media na UE- no medio dun plan de axuste salvaxe!), diminúanse os orzamentos dedicados a sanidade e educación públicas, abarátense os custos salariais,...
Fronte a todo iso, CCOO e UXT teñen previstas dous tipos de iniciativas, unha inmediata e outra a medio prazo. No inmediato, o 15 de decembro está convocada unha Xornada de mobilización europea, na que aquí se decidiu participar mediante asembleas e concentracións nos centros de traballo, principalmente nas empresas afectadas por expedientes de regulación ou coa negociación dos seus convenios bloqueada. Para o 18 de decembro convócanse tamén grandes manifestacións nun grande número de cidades, coa esixencia dun xiro nas políticas que motivaron a GX do 29-S.
A medio prazo (principios de 2011), vaise a elaborar e presentar unha Iniciativa Lexislativa Popular (ILP) coas propostas sindicais sobre mercado de traballo, modelo produtivo, estado do benestar e política fiscal: ou sexa, coas alternativas sindicais á crise. Unha ILP é o mecanismo estabelecido para que se poidan apresentar no Parlamento proposicións de lei directamente desde a cidadanía. Requírese que a ILP veña avalada por, polo menos, 500.000 firmas de persoas pertencentes ao censo electoral.
A ILP vai permitir que os sindicatos publiciten as súas propias propostas, que desenvolvan un traballo duradeiro e moi capilar, chegando a un grande número de traballadores e traballadoras para solicitar o seu apoio persoal, que outras organizacións e movementos sociais sómense á campaña, traballando nos seus ámbitos respectivos, que o debate político e social salga máis aló do Parlamento e convértase nun debate cidadán. A ILP vai significar, tamén, que a parte máis activa dos sindicatos (os seus delegados e delegadas) combinen no seu traballo cotián a atención aos problemas propios da súa empresa ou sector coa explicación dunhas propostas que interesan ao conxunto da poboación traballadora, enlazando o particular co xeral. No seu caso, a presentación e debate da ILP no Parlamento poderían acompañarse de novas mobilizacións, cuxa modalidade e alcance están por definir, que manterían e amplificarían a presión por un cambio de políticas.
Durante este período, vai seguir funcionando o "diálogo social" ao redor da negociación colectiva e o sistema de pensións. Os sindicatos teñen claro que han de participar e achegar as súas propostas, pero tamén que non poden caer na trampa de que o diálogo desactive o necesario traballo de mobilización social sostida, nin de que se converta nunha trampa para que o goberno se lave a cara pola súa política antisocial, facendo ver que busca consensos e que, ao final, vese obrigado a lexislar na mesma liña que até agora. A patronal, menos preocupada pola súa imaxe pública, inclinábase inicialmente por non renunciar aos seus obxectivos máximos, consciente de que así abocaba ao fracaso calquera diálogo e de que, finalmente, o goberno lexislaría no seu favor. Agora, aínda que non descarta tal posibilidade, sabe que a GX puxo un pouco máis difícil ese final feliz e terá que modular a súa actuación; ademais, está en pleno proceso de renovación da súa cúpula dirixente, tras o fracaso do seu xa dimitido presidente, Gerardo Díaz Ferrán.
A Xornada europea do 15 de decembro, as manifestacións do 18 e a ILP son boas iniciativas. Con todo, tamén axudan a pór de manifesto a gran carencia do movemento sindical europeo: a súa incapacidade para exercer no ámbito de toda a UE o mesmo papel de loita e mobilización que levan a cabo dentro de cada estado membro. O 29 de setembro houbo GX no Reino de España; antes houbera varias GX en Grecia; antes e despois, folgas e manifestacións masivas en Franza; en Italia, mentres se escriben estas liñas hai unha grande manifestación en Roma, que sucede a outras cantas anteriores; en Portugal, houbo greve geral do 24 de novembro, cun impacto similar ao 29-S. Por todas as partes, a clase traballadora e os seus sindicatos, xunto con outros sectores da poboación, están a se mobilizar contra as políticas de axuste e en defensa do emprego e do estado do benestar. Pero as convocatorias de ámbito europeo, tanto o 29-S como o próximo 15-D, non pasan de tímidos intentos de coordinar loitas que se desenvolven, fundamentalmente, en clave nacional. Todas e todos xuntos polos mesmos obxectivos, pero en cada estado abordando o momento decisivo da loita por separado. Mentres o Ecofin (reunión dos ministros de finanzas da UE) ou o Consello europeo adoptan, dun día para outro, decisións que prexudican a calidade de vida e as rendas de toda a poboación europea, a resposta sindical e social é, aínda que firme en moitos casos, dispersa no espazo e no tempo.
Non parece que esta carencia vaia a cubrirse a curto prazo, e as súas razóns non son motivo deste artigo. O que toca, pois, é traballar polo éxito das iniciativas e mobilizacións xa convocadas. Porque o obxectivo non consiste só en manterse en pé e non caer á lona, que non é pouca cousa, senón en acabar gañando o combate. E isto, aínda que moi difícil, segue sendo posíbel.
Nenhum comentário:
Postar um comentário