Son moitas as cousas que están a acontecer que obrigan a repensar o que deu de si o sistema autonómico ou quizais de xeito máis dramático que é o que queda del, da súa letra e das súas promesas. Non o digo unicamente polo feito de que a dereita estea desatada no seu ataque ás autonomías como expresión da desvertebración de España, do dispendio insostible e da inviabilidade do Estado. Non o digo polo feito de que a dereita que nunca se apeou dunha idea cerrilmente centralista e cateta de España se destape agora con toda a radicalidade que verbaliza Aznar e todo o seu inmenso coro. Digoo, sobre todo, porque máis alá deles, rompeuse o pacto político que sostiña un certo compromiso entre a preservación do Estado Central e unha ampla descentralización en recursos e competencias, reflectidas nos Estatutos de Autonomía, que daban pé a unha certa ilusión de acadar cotas subtantivas de autogoberno.
O certo é que despois de continuas tirapuxas, con pasos adiante e pasos atrás, vemos que entre a segunda lexislatura de Aznar e a segunda de Zapatero –co interregno da primeira– procedeuse a un desmantelamento sistemático dos contidos reais do alcance do autogoberno pola vía do uso abusivo da lexislación xeral con carácter básico que, contra a letra e espírito dos estatutos, entra no detalle miúdo, ou vía cofinanciamento e/ou xestión central dos grandes fondos europeos.
É certo que ese desmantelamento autonómico é asimétrico, quedando en boa medida á marxe País Vasco e Navarra, polo seu réxime singular, e Cataluña pola permanente capacidade de negociaciación bilateral que lle permite apaños tamén singulares. Galiza cae vítima do xogo bipartidista dos dous grandes partidos centrais –e centralistas con intensidades circunstanciais–, cuxa dialéctica se sitúa sistemáticamente na lóxica goberno-oposición a nivel central e non atendendo aos intereses estratéxicos do noso país, sen gran diferencia coas autonomías rexionais. Feijóo non goberna Galiza, senón que utiliza as súas institucións para reforzar a estratexia de Rajoy en Madrid e, reciprocamente, Pachi Vázquez non se opón a Feijóo en función dos intereses do país, senón como escudeiro do goberno central do seu partido. Esa dialéctica, que o BNG só foi quen de romper transitoriamente a finais dos noventa, é a que abre as portas á estratexia neocentralista de laminación do autogoberno.
A desnaturalización da nosa autonomía non se produce tanto pola redución dos recursos xestionados como pola redución progresiva das marxes de manobra para adoptar decisións propias e acordes cos intereses e estratexias de cada autonomía. De feito, aumentan os recursos a xestionar de xeito descentralizado pero van destinados ás políticas deseñadas en Madrid (ou en Bruxelas). De tal xeito que o poder autonómico queda en boa medida reducido á xestión –cada vez máis clientelar– da aplicación final dos recursos ou das subcontratas correspondentes. É un labor cativo que da certo poder para o control da sociedade pero moi pouco útil para dirixila en base a obxectivos estratéxicos.
Poderiamos facer unha longa lista de materias importantes nas que as promesas competenciais –reflectidas no Estatuto– foron quedando en papel mollado: o deseño da nosa rede de infraestruturas en función de lóxicas madrileñas, o modelo enerxético, a regulación dos servizos e o comercio, a política agraria e pesqueira, etcétera.
Pero o que sen dúbida marca un punto de inflexión ou de non retorno é o proceso torticeiro a través do que se incautan das competencias sobre as caixas e se expolia a cámara lenta o seu capital, patrimonio e función. Porque estou convencido de que coas condicións do goberno central e a renuncia de Feijóo a defender a caixa –ao renunciar o seu partido a tumbar o decreto lei no Congreso, renunciar ao conflicto competencial e institucional e renunciar a entrar con fondos públicos no seu capital– estamos tan só no penúltimo paso da perda definitiva da caixa –e o seu eventual banco–, que virá dentro duns poucos meses.
Nenhum comentário:
Postar um comentário