22/03/2012

Está intervida a marca España?

G. Búster. Artigo tirado de SinPermiso (aquí).



O xerro de auga fría do ECOFIN do 12 de marzo deixou intervida a "Marca España". Esta herdanza do período aznarista substituíra, con alivio da dereita, á "alianza de civilizacións" zapaterista como consigna central da política exterior do Reino. Mentres que a Marca España asenta a noción de que somos unha "grande nación" na presenza das empresas e bancos españois nos mercados exteriores, a Alianza de Civilizacións era un instrumento de poder lixeiro co que o novo ministro de asuntos exteriores, Garcia Margallo, confesou "non saber que facer" (LV 7-3-12) poucas semanas despois de que no Congreso reclamase unha volta ao "consenso" que en política exterior permitiu a intervención do Goberno Aznar na Guerra de Iraq (1).

O caso é que o ministro de economía, Luís de Guindos, a pesar de explicar a escasa marxe de manobra do Goberno español ante a situación fiscal ao seu colega alemán Wolfang Schäuble, atopouse, primeiro, coa "asfixiante" broma do presidente do Eurogrupo, Jean-Claude Juncker, e máis tarde, coa reprimenda exemplarizante do Comisario Ollin Rehn. En consecuencia, o Goberno Rajoy terá que ampliar o seu axuste do 5,8% ao 5,3% do PIB, algo máis de 5.000 millóns de euros, que elevarán o recorte fiscal total para 2012 a uns 37.000 millóns de euros.

A pesar da solidariedade entre conservadores do Eurogrupo, nin a Comisión europea nin o Banco Central Europeo quixeron crear un precedente: non lles gustou a posta en escena de Rajoy tras o último Consello europeo, cando informou á imprensa directamente de que decidira que o recorte fóra dun 5,8%, que non tiña necesidade algunha de contestar a preguntas que non se lle fixeron no Consello e que España decidiría "soberanamente" o seu ritmo de axuste, dentro das estreitas marxes do Tratado de Estabilidade Parlamentaria. A continuación, e por se había dúbidas, enviaron a Madrid a un grupo de expertos da Comisión para repasar as cifras de déficit, como fai Facenda coas empresas que non colaboran.

Guindos veu facendo un esforzo considerábel de explicación da política de axuste do Goberno. Bankia e PRÉSA ofrecéronlle a plataforma dun "Encontro Financeiro Internacional" en Madrid, o 5 e 6 de marzo, para que se explaiara. O Goberno Zapatero fracasou no seu compromiso de redución do déficit ao 6% en 2011 e deixou unha herdanza do 8,5%, tras unha magra diminución do 0,5%. O Goberno Rajoy enfróntase agora á urxente necesidade de restaurar a confianza ante a UE e os mercados, atacando con reformas un déficit estrutural do 7%, e aplicando novos axustes ao cíclico de 1,5% (por diminución de ingresos fiscais e aumento das prestacións de paro por mor da recesión). O día antes da reunión do Eurogrupo, ABC brindoulle as súas páxinas para repetir os seus argumentos (2).

Uns argumentos atoparon pouco eco en Europa á hora de afrouxar a súa presión. Entre outras cousas porque, sen tempo para cambiala, a lei de teito orzamentario foi adoptada un día máis tarde pola maioría do PP cunha previsión máxima do 5,8% (118.565 millóns de euros), aínda que xurando e perxurando que non se superará o 5,3% esixido pola UE no orzamento a presentar o 30 de marzo.

Que Zapatero reaparecese brevemente para cualificar de "tolemia" a manobra de Rajoy ante o Consello europeo (ABC 6-3-12), non tivo o menor eco, nin sequera na posterior intervención de Rubalcaba o 13 de marzo no Congreso. Porén a incomodidade coa intervención da Marca España (gráficamente resumida no apertón de Juncker ao pescozo de Guindos) facía madeixa na dereita, até o punto de que un comentarista desta corda como José Antonio Zarzalejos titulaba a súa crónica "Os erros do Goberno", e sentenciaba: "Rajoy prometeunos certidumes, mais non deixa de achegarnos inseguridades" (LV 15-3-12).

Efectivamente, o que se acumulan son incertezas. A primeira e máis importante, o resultado da greve xeral do 29 de marzo, despois de mes e medio de preparación sindical para cargarse de razóns. Rajoy quixera "descontar" os seus efectos antes mesmo de que tivese lugar, e iso sen dúbida influíu na formulación do déficit no 5,8%, case un punto e medio por encima da 4,4% inicial. Porén como lembrou Toxo, o secretario confederal de CCOO, as folgas xerais adoitan ter efectos retardados politicamente destrutivos.

A segunda incerteza é a crise do estado das autonomías, incapaz de asegurar xa o exercicio das competencias que ten transferidas, especialmente en sanidade, educación e dependencia. En conxunto, acumulan un déficit de 140.083 millóns de euros. Porén cun abano que vai desde os 41.778 millóns de Cataluña (20,7% do seu PIB) até os 15.447 millóns de Madrid (7,9% do seu) (3). O Goberno Rajoy comprometeuse a non facer recaer máis recortes sobre as autonomías, que xa deben reducir o seu déficit en máis dun 50%, pasando do 2,94% do PIB estatal ao 1,4% nun ano. O Goberno Rajoy tentou apertar mais non afogar aos gobernos autonómicos, que na súa grande maioría están en mans do PP: transferencia dos 918 millóns de aumento do Imposto sobre os Bens Inmobles, liña de créditos do ICO para asegurar a súa liquidez e un fondo para o pago de facturas pendentes (estimadas nun valor de 9.584 millóns de euros). Para iso conta co apoio dunha banca privada que non só poderá propor unha quita "voluntaria" do 8% ás empresas, senón prestar a  5% o mesmo diñeiro que recibe ao 1% do BCE

A crise do estado do benestar autonómico, que erosiona o status de "clase media" dunha parte substancial dos propios votantes do PP, carrexa implicitamente un cuestionamiento da súa lexitimidade e do carácter equitativo do seu sistema de financiamento fronte á aspiración soberanista, a defensa do dereito a decidir, en Euskal Herria e Cataluña. As enquisas auguran nas próximas eleccións vascas unha loita por este espazo maioritario entre a dereita (PNV) e a esquerda (Amaiur). E en Cataluña, Converxencia Democrática de Cataluña, o compoñente maioritario de CiU, conclúe no relatorio do seu recente congreso que "a centralidade política en Cataluña desprazouse cara ao soberanismo sen complexos" (4).

Neste equilibrio de intereses sociais, que buscan alterar ao seu favor a correlación de forzas, as contas non cadran para o orzamento de 2012. Desde o punto de vista fiscal, o efecto máis importante da recesión non é só o aumento inevitábel das prestacións por desemprego para os máis de 600.000 novos parados que se esperan, senón a caída nun 64% da recadación polo imposto por sociedades desde o 2007, pasando de 45.000 a 16.000 millóns. O tipo marxinal púidose elevar ao 30% (25% para as PEMES), pero entre subvencións e descontos, Facenda só recada en realidade o 9,9%, un terzo do que debería por beneficios empresariais. Guindos descarta desde hai semanas o aumento do IVE e Rajoy pronúnciase contra o copago sanitario.

O principal argumento do PP para a súa política de axuste é a herdanza fiscal do Goberno Zapatero. Porén o seu principal apoio é a desmovilización política do electorado socialista que, segundo todas as enquisas, segue caendo, augurando unha derrota de máis de dez puntos de diferenza nas eleccións andaluzas do próximo 25 de marzo. Rubalcaba ve a credibilidade da súa oposición parlamentaria hipotecada a esa herdanza, aínda que tente argüir que as decisións do Goberno Rajoy benefician sempre aos mesmos contra a maioría. Sen unha ruptura clara coas políticas económicas que aplicou desde maio do 2010 e un cambio de dirixentes, o PSOE non conseguirá recuperar ao seu propio electorado. Toda a súa esperanza deposítase agora nunha vitoria do candidato socialista Hollande en Francia, que lle permita apuntarse a un polo alternativo a Merkel na UE. EU e ICV-EUiA, aínda que aumentan a súa expectativa de voto, non son capaces aínda de ser unha alternativa para os votantes socialistas desencantados ou "avergoñados", como prefire chamarlles o candidato andaluz, Diego Valderas. Pero a experiencia conxunta da greve xeral pode tender novas pontes entre ambos os electorados separados por anos de desencontros.

A Marca España esta intervida de feito pola UE, pero sobre todo é prisioneira das súas propias contradicións internas. Só faltaba unha crise en América Latina, como a que se bosquexa desde hai semanas coa campaña en Arxentina pola nacionalización da filial da petroleira Repsol, YPF, para que o valor da Marca España tamén empece a tirar para abaixo da bolsa de Madrid e nos atopemos ao PP facendo un discurso sobre a decadencia de España, esa "grande nación".

NOTAS:
(1) Véxase a comparecencia de Garcia Margallo sobre as liñas xerais da política exterior, http://www.congreso.es/public_oficiales/l10/cong/ds/co/co_042.pdf
(2) El Pais, http://economia.elpais.com/economia/2012/03/05/actualidad/1330940825_441926.html; ABC: http://www.abc.es/20120311/economia/abci-guindos-mejora-economia-201203110333.html
(3) http://economia.elpais.com/economia/2012/03/16/actualidad/1331890467_894124.html.
(4) http://www.elconfidencial.com/espana/2012/03/17/convergencia-cambia-o seu-cupula-mentres-mais-prepara-a-travesia-cara a-a-plena-soberania-94539/

Nenhum comentário: