Manifesto de 55 catedráticos sobre a Reforma laboral do PP

Tirado de ATTAC España (aqui).

Os abaixo asinantes, catedráticas e catedráticos de Dereito do Traballo e da Seguridade Social, consideramos un deber cívico facer pública nosa opinión de expertos sobre a recente reforma laboral aprobada polo Goberno do PP, a cal introduce un cambio radical no modelo constitucional de relacións laborais, baseado en dous alicerces esenciais: un delicado equilibrio entre poderes empresariais e dereitos sociais e un estímulo ás expresións de diálogo social, articuladas de maneira sinalada a través da negociación colectiva

A norma de urxencia procedeu a convulsionar a práctica totalidade dos elementos esenciais dese modelo constitucional. Polo momento, desprazou o centro de gravidade normativo das relacións laborais desde o traballo á produción e ao emprego, desde o traballador e as súas condicións de traballo a súa "empregabilidade", mercantilizando sen miramiento algún o traballo e descontextualizando o marco no que, desde as súas orixes e sen solución de continuidade, veu aplicándose, e seguirano facendo, a norma laboral.

Este texto lexislativo, en segundo lugar, implanta un verdadeiro sistema de excepción nas relacións laborais, outorgando poderes exorbitantes ao empresario á vez que destrúe as bases fundamentais do poder contractual colectivo autónomo na regulación das condicións de traballo. A constante redución dos dereitos dos traballadores acompáñase dunha progresiva afirmación da unilateralidade empresarial sen control nin contrapeso. En suma, a flexibilidade unilateral conferida ao empresario, ademais de desprezar as regras consensuadas polos propios interlocutores sociais apenas dúas semanas antes, afasta o noso sistema xurídico do modelo social europeo, aproximándoo a antigos modelos autoritarios, de maneira oportunista recuperados agora en nome da liberdade de empresa.

En terceiro lugar, a negociación colectiva deixa de entenderse como un instrumento de corrección das desigualdades contractuais, sendo obxecto, ela mesma, dunha flexibilización que altera a súa posición no sistema de fontes. A prioridade aplicativa concedida sen restrición algunha aos convenios de empresa e a supresión do réxime até agora vixente de ultraactividad, ademais de poder xerar un non desexable incremento da conflitividade social, concibe ao convenio colectivo como un simple utensilio ao servizo dos intereses subxectivos empresariais, sustituible ou modificable á súa soa vontade. A inaplicación de todas as condicións de traballo, incluso as salariais, do convenio sectorial expresa unha concepción legal decididamente contraria ao sistema vixente de negociación colectiva e á súa estrutura autónoma. Nun contexto semellante, en fin, a garantía constitucional da forza vinculante do convenio colectivo queda por completo desarbolada.

A regulación do despedimento, que se presenta de maneira rutineira como unha forma de crear emprego, obedece realmente a un deseño destinado a outorgar fáciles e baratos mecanismos de liquidación e axuste de persoais, tanto no sector privado como no sector público. E de facelo, adicionalmente, á marxe de todo control. Desde logo, do sindical; pero tamén do administrativo e, mesmo, do xudicial. Como confesa sen disimulo algún o preámbulo da norma, o propósito da reforma é impedir o xuízo de adecuación  -cun evidente ton despectivo, o lexislador excepcional denomínao "xuízo de oportunidade"- dos xuíces sobre os despedimentos decidido polo empresario a partir dunha definición xustificativa que se move entre os dous extremos a descartar por calquera lexislador socialmente sensible: a maior discrecionalidad e a máis concreta identificación. A nova regulación do despedimento non ten máis finalidade que reducir os custos do despedimento ilegal ou improcedente, rebaixando as indemnizacións e suprimindo os salarios de tramitación. Ademais de todo iso, e apartándose de maneira groseira dos propósitos confesados de loita contra a dualidade do noso mercado de traballo, a reforma profunda a precariedade mediante dúas criticábeis medidas: a implantación dun contrato especial (de "apoio de emprendedores"), cuxa característica máis rechamante reside na posibilidade de despedimento libre durante un ano de duración, e o encadenamiento de contratos de formación para os mozos, que poden estar a se formar até os 32 anos nunha mesma empresa para o exercicio dos máis dispares e inconexos oficios.

Porén máis aló da crítica aos seus contidos concretos, queremos chamar a atención sobre o cambio de modelo que o RDL 3/2012 induce. É este un modelo oposto ao que conforma a nosa Constitución, o da democracia social nunha economía de mercado, que arbitra un equilibrio complexo entre o pluralismo social e a intervención normativa de tutela dos dereitos laborais, e que sitúa no centro da regulación das relacións laborais á negociación colectiva dotada de forza vinculante. No deseño constitucional, a empresa é un territorio no que o poder privado do empresario resulta racionalizado no seu exercicio mediante o recoñecemento de dereitos de participación aos traballadores. Este modelo nada ten que ver nin coa concepción da empresa como un ámbito de exclusiva xestión polo empresario nin coa noción do empresario como "o señor da súa casa".

E é que as esixencias de equilibrio orzamentario que impón a Unión Europea nin esixían nin esixen de ningún xeito unha reforma das relacións laborais como a adoptada, contraria ao Estado social e democrático de Dereito, potenciadora do poder normativo unilateral do empregador e hostil á acción colectiva dos sindicatos. Polo demais, e non é o de menos, a reforma laboral presenta numerosos puntos que contradín directamente dereitos e principios constitucionalmente recoñecidos e desenvolvidos por unha extensa xurisprudencia do Tribunal Constitucional, tanto no que se refire ao dereito ao traballo como ao dereito de liberdade sindical. E ademais é nunha grande parte contraria aos compromisos internacionais asumidos por España, tanto respecto da Carta de Dereitos Fundamentais europea como aos Convenios da OIT sobre liberdade sindical, fomento de negociación colectiva e terminación da relación de traballo.

Asinantes

- Alemán Páez, Francisco (UCórdoba)
- Alfonso Mellado, Carlos Luis (UValencia)
- Álvarez de la Rosa, Manuel (ULa Laguna)
- Aparicio Tovar, Joaquín (UCastilla-LaMancha)
- Ballester Pastor, Maria Amparo (UValencia)
- Baylos Grau, Antonio (UCastilla La Mancha)
- Cabeza Pereiro, Jaime (UVigo)
- Camas Roda, Ferrán (UGirona)
- Camps Ruiz, Luis (UValencia)
- Castiñeira Fernández, Jaime (USevilla)
- Correa Carrasco, Manuel (UCarlos III de Madrid)
- Cruz Villalón, Jesús (USevilla)
- Domínguez Fernández, Juan José (ULeon)
- Escudero Rodríguez, Ricardo (UAlcalá de Henares)
- Fernández López, María Fernanda (USevilla)
- Ferrando García, Francisca (UMurcia)
- Garate Castro, Javier (USantiago de Compostela)
- Galiana Moreno, Jesús (UMurcia)
- García Becedas, Gabriel (UAutónoma de Madrid)
- García Ninet, José Ignacio (U de Barcelona)
- Garrido Pérez, Eva (UCádiz)
- González Posada, Elías (UValladolid)
- Goñi Sein, Jose Luis (U Pública Navarra)
- Gorelli Hernández, Juan (UHuelva)
- López Gandía, Juan (UPolitécnica de Valencia)
- López López, Julia (UPompeu Fabra de Barcelona)
- Luján Alcaraz, José (UMurcia)
- Martínez Abascal, Vicente Antonio (URoviraVirgili deTarragona)
- Martínez Barroso, María de los Reyes (ULeón)
- Mella Méndez, Lourdes (USantiago de Compostela)
- Molero Marañón, María Luisa (UReyJuanCarlos de Madrid)
- Molina Navarrete, Cristóbal (UJaén)
- Monereo Pérez, José Luis (UGranada)
- Moreno Vida, María Nieves (UGranada)
- Navarro Nieto, Federico (UCórdoba)
- Nogueira Guastavino, Magda (UAutónoma de Madrid)
- Ojeda Avilés, Antonio (USevilla)
- Olarte Encabo, Sofía (UGranada)
- Palomeque López, Carlos (USalamanca)
- Pardell Vea, Agnes (ULerida)
- Pérez del Río, Teresa (UCádiz)
- Puebla Pinilla (de la), Ana (UAutónoma de Madrid)
- Quesada Segura, Rosa (UMálaga)
- Ramírez Martínez, Juan Manuel (UValencia)
- Rodríguez Escanciano, Susana (ULeón)
- Rojas Rivero, Gloria (ULa Laguna)
- Rojo Torrecilla, Eduardo (UAutónoma de Barcelona)
- Tortuero Plaza, José Luis (UComplutense de Madrid)
- Tudela Cambronero, Gregorio (UAutónoma de Madrid)
- Sanguinetti Raimon, Wilfredo (USalamanca)
- Valdeolivas García, Yolanda (UAutónoma de Madrid)
- Valdés Dal-Re, Fernando (UComplutense de Madrid)
- Valdés de la Vega, Berta (UCastilla-LaMancha)
- Vicente Palacio, Maria Arantzazu (UJaume I de Castellón de la Plana)
- Vida Soria, José (UGranada)