Como a miúdo acontece, a lóxica argumental do sistema obríganos a escoller entre dúas opcións que non poden ser as nosas. Se a primeira -falo do principal debate que se revela hoxe nos países que teñen o euro como moeda- sinala que non queda máis remedio que asumir recortes dramáticos do gasto público, a segunda entende que o anterior é un erro e que eses recortes deben limarse para permitir que as economías recuperen a senda do crecemento. Mentres a señora Merkel abrazaría a primeira posición, o recentemente escolleito presidente francés, Hollande, postularía a segunda. Entrampados como estamos entre esas dúas opcións, parece coma se non houbese ningún horizonte diferente.
Está claro por que hai que rexeitar a primeira das perspectivas anotadas. Os recortes mencionados obedecen ao evidente propósito de facer que paguen xustos por pecadores. E é que na esencia do xogo de hoxe o que se asoma é unha formidábel estafa: quen, a través de prácticas lamentábeis, provocaron un engordar espectacular da débeda privada recibiron sumas inxentes de recursos públicos para sanear as súas institucións financeiras. O efecto foi duplo: mentres, por unha banda, co diñeiro de todos -e da man dun engordar notábel, de resultas, da débeda pública- saneáronse inmorais empresas privadas, pola outra estas últimas, grazas aos recursos recibidos, impuxeron regras do xogo de obrigado cumprimento, traducidas en retrocesos significativos no gasto público en sanidade, educación e pensións.
Seica non é tan evidente, en troques, por que hai que pór mala cara perante a segunda opción que nos ocupa. Ninguén negará que parte dunha premisa fundamentada: a política de recortes, sobre o papel encamiñada a permitir que a crise quede atrás, atranca poderosamente calquera recuperación económica e, como tal, prima con descaro os intereses privados e emprázanos ante unha recesión prolongada. Non faltan, con todo, os problemas nesta segunda opción. Se así se quere, son fundamentalmente tres.
O primeiro é que a perspectiva que nos ocupa, aberrantemente curtopracista, só parece interesarse pola crise financeira e deixa no esquecemento as outras crises que están na trastenda. Nese sentido prefire esquivar a conclusión de que o crecemento económico non é esa panacea resolutoria de todos os males que retrata o discurso oficial: pouco ou nada ten que ver coa cohesión social, mantén unha nebulosa relación coa creación de emprego, propicia o despregamento de formidábeis agresións ambientais, facilita o esgotamento de recursos escasos, aséntase a miúdo no espolio da riqueza humana e material dos países do Sur, e, en suma, apontoa un xenuíno modo de vida escravo que nos invita a confundir sen máis consumo e benestar.
Hora é esta de mencionar un segundo problema na percepción que fai da recuperación do crecemento o obxectivo fundamental. Dá por suposto que se o PIB volve medrar resolveranse maxicamente a maioría dos inxentes problemas sociais nos que estamos mergullados. Topámonos aquí cunha superstición máis. Se a economía española era 100 en 2007, antes do estoupido da crise financeira, hoxe emprázase nun 97. Con estas dúas cifras na man, non parece que a deterioración sexa tan notábel como se nos suxire. O que debe preocuparnos non é o retroceso de tres puntos na riqueza xeral, senón, así a todo, a distribución, cada vez máis desigual, desa riqueza. E, con todo, esta dimensión queda nun segundo plano, absorbida pola intuición de que os problemas dos de abaixo diluiranse na nada se o crecemento económico reaparece. Nada máis afastado da realidade. Hai que afirmar con rotundidade, así a todo, que nun escenario no que no Norte opulento deixamos moi atrás as posibilidades ambientais e de recursos que a Terra ofrécenos, poderemos vivir mellor con 80 -non con 120, con 100 ou con 97- se somos quen de reorganizar as nosas sociedades e de redistribuír a riqueza. Saír do capitalismo imponse respecto diso, claro, como urxencia.
Deixemos constancia, en fin, do terceiro problema que acosa á proposta que parece abrazar o novo presidente francés e, con el, o conxunto da socialdemocracia, declarada ou encuberta. Refírome á ilusión óptica de que podemos, sen máis, regresar á aparente bonanza anterior a 2007. Esta pretensión ignora palmariamente que o que hoxe arrastramos non é senón unha consecuencia liñal do que tiñamos daquela. Nútrese, polo demais, da conclusión de que o papel da esquerda progresista debe estribar en obrigar ao capital a reconstruír a regulación que foi tirando polo bordo nos últimos decenios. En tal sentido segue sen concibir outro horizonte que o do capitalismo e defende sen cautelas unha institución, os Estados do benestar, que, xunto ás súas innegábeis virtudes, móstras e inseparábel da lóxica de fondo daquel, aséntase de sempre en fraudulentos pactos sociais, reclama por necesidade a lóxica seudodemocrática da representación, ratifica unha economía de coidados que castiga indelebelmente ás mulleres, ningunha solidariedade preconiza no que se refire aos países do Sur e, en fin, parece dificilmente sustentábel no terreo ecolóxico.
Que rechamante é que no discurso da esquerda progresista, obsesionada nestas horas co crecemento e desentendida da distribución -véxase, se non, a patética proposta cotiá de Alfredo Pérez Rubalcaba-, falten sempre as palabras autoxestión e socialización, non se aprecie ningunha chiscadela encamiñada á creación de espazos de autonomía con respecto á lóxica do capital e a contestación da orde da propiedade existente brille, en suma, pola súa ausencia. En semellantes condicións, a aposta consecuente apunta a resolver algúns problemas de curto prazo á conta de agudizar de forma preocupante todos os demais.
A afirmación de que vivimos por riba das nosas posibilidades, tan común nos últimos tempos, ten un significado diferente se antes se enunciou unha crítica cabal da miseria na que estamos inmersos ou se, pola contra, semellante crítica non se abriu camiño. Mentres no primeiro caso remite a unha realidade recoñecíbel -é verdade que no Norte opulento vivimos por riba do que o planeta e a equidade nos permiten-, no segundo tradúcese nunha xenuína estafa moral: quen viviu por riba das súas posibilidades é o señor Botín. A disputa correspondente ten algún eco noutra que se refire á idoneidade do termo austeridade para describir as nosas opcións. Unha cousa é que rexeitemos -non pode ser doutro xeito- as políticas de austeridade que se nos impoñen ao servizo dos intereses do capital, e outra que non nos decatemos da necesidade de asumir, quen poidamos, na nosa vida cotiá e nas nosas respostas colectivas, fórmulas de sobriedade e de sinxeleza voluntarias.
Bo sería que de todo o anterior tomasen nota os amigos de Syriza en Grecia. Non desexo ignorar de ningún xeito que a coalición de esquerda radical grega fixo súas propostas programáticas moi suxestivas. Moito me temo, con todo, que se, ademais de seguir blandendo o fetiche do euro, Syriza asume de bo grado a perspectiva hollandiana de encaramento da crise, a do crecemento, a conclusión estará servida: ben podemos acharnos ante o enésimo retoño dunha miseria, a socialdemócrata, que se nega a abandonarnos.
Está claro por que hai que rexeitar a primeira das perspectivas anotadas. Os recortes mencionados obedecen ao evidente propósito de facer que paguen xustos por pecadores. E é que na esencia do xogo de hoxe o que se asoma é unha formidábel estafa: quen, a través de prácticas lamentábeis, provocaron un engordar espectacular da débeda privada recibiron sumas inxentes de recursos públicos para sanear as súas institucións financeiras. O efecto foi duplo: mentres, por unha banda, co diñeiro de todos -e da man dun engordar notábel, de resultas, da débeda pública- saneáronse inmorais empresas privadas, pola outra estas últimas, grazas aos recursos recibidos, impuxeron regras do xogo de obrigado cumprimento, traducidas en retrocesos significativos no gasto público en sanidade, educación e pensións.
Seica non é tan evidente, en troques, por que hai que pór mala cara perante a segunda opción que nos ocupa. Ninguén negará que parte dunha premisa fundamentada: a política de recortes, sobre o papel encamiñada a permitir que a crise quede atrás, atranca poderosamente calquera recuperación económica e, como tal, prima con descaro os intereses privados e emprázanos ante unha recesión prolongada. Non faltan, con todo, os problemas nesta segunda opción. Se así se quere, son fundamentalmente tres.
O primeiro é que a perspectiva que nos ocupa, aberrantemente curtopracista, só parece interesarse pola crise financeira e deixa no esquecemento as outras crises que están na trastenda. Nese sentido prefire esquivar a conclusión de que o crecemento económico non é esa panacea resolutoria de todos os males que retrata o discurso oficial: pouco ou nada ten que ver coa cohesión social, mantén unha nebulosa relación coa creación de emprego, propicia o despregamento de formidábeis agresións ambientais, facilita o esgotamento de recursos escasos, aséntase a miúdo no espolio da riqueza humana e material dos países do Sur, e, en suma, apontoa un xenuíno modo de vida escravo que nos invita a confundir sen máis consumo e benestar.
Hora é esta de mencionar un segundo problema na percepción que fai da recuperación do crecemento o obxectivo fundamental. Dá por suposto que se o PIB volve medrar resolveranse maxicamente a maioría dos inxentes problemas sociais nos que estamos mergullados. Topámonos aquí cunha superstición máis. Se a economía española era 100 en 2007, antes do estoupido da crise financeira, hoxe emprázase nun 97. Con estas dúas cifras na man, non parece que a deterioración sexa tan notábel como se nos suxire. O que debe preocuparnos non é o retroceso de tres puntos na riqueza xeral, senón, así a todo, a distribución, cada vez máis desigual, desa riqueza. E, con todo, esta dimensión queda nun segundo plano, absorbida pola intuición de que os problemas dos de abaixo diluiranse na nada se o crecemento económico reaparece. Nada máis afastado da realidade. Hai que afirmar con rotundidade, así a todo, que nun escenario no que no Norte opulento deixamos moi atrás as posibilidades ambientais e de recursos que a Terra ofrécenos, poderemos vivir mellor con 80 -non con 120, con 100 ou con 97- se somos quen de reorganizar as nosas sociedades e de redistribuír a riqueza. Saír do capitalismo imponse respecto diso, claro, como urxencia.
Deixemos constancia, en fin, do terceiro problema que acosa á proposta que parece abrazar o novo presidente francés e, con el, o conxunto da socialdemocracia, declarada ou encuberta. Refírome á ilusión óptica de que podemos, sen máis, regresar á aparente bonanza anterior a 2007. Esta pretensión ignora palmariamente que o que hoxe arrastramos non é senón unha consecuencia liñal do que tiñamos daquela. Nútrese, polo demais, da conclusión de que o papel da esquerda progresista debe estribar en obrigar ao capital a reconstruír a regulación que foi tirando polo bordo nos últimos decenios. En tal sentido segue sen concibir outro horizonte que o do capitalismo e defende sen cautelas unha institución, os Estados do benestar, que, xunto ás súas innegábeis virtudes, móstras e inseparábel da lóxica de fondo daquel, aséntase de sempre en fraudulentos pactos sociais, reclama por necesidade a lóxica seudodemocrática da representación, ratifica unha economía de coidados que castiga indelebelmente ás mulleres, ningunha solidariedade preconiza no que se refire aos países do Sur e, en fin, parece dificilmente sustentábel no terreo ecolóxico.
Que rechamante é que no discurso da esquerda progresista, obsesionada nestas horas co crecemento e desentendida da distribución -véxase, se non, a patética proposta cotiá de Alfredo Pérez Rubalcaba-, falten sempre as palabras autoxestión e socialización, non se aprecie ningunha chiscadela encamiñada á creación de espazos de autonomía con respecto á lóxica do capital e a contestación da orde da propiedade existente brille, en suma, pola súa ausencia. En semellantes condicións, a aposta consecuente apunta a resolver algúns problemas de curto prazo á conta de agudizar de forma preocupante todos os demais.
A afirmación de que vivimos por riba das nosas posibilidades, tan común nos últimos tempos, ten un significado diferente se antes se enunciou unha crítica cabal da miseria na que estamos inmersos ou se, pola contra, semellante crítica non se abriu camiño. Mentres no primeiro caso remite a unha realidade recoñecíbel -é verdade que no Norte opulento vivimos por riba do que o planeta e a equidade nos permiten-, no segundo tradúcese nunha xenuína estafa moral: quen viviu por riba das súas posibilidades é o señor Botín. A disputa correspondente ten algún eco noutra que se refire á idoneidade do termo austeridade para describir as nosas opcións. Unha cousa é que rexeitemos -non pode ser doutro xeito- as políticas de austeridade que se nos impoñen ao servizo dos intereses do capital, e outra que non nos decatemos da necesidade de asumir, quen poidamos, na nosa vida cotiá e nas nosas respostas colectivas, fórmulas de sobriedade e de sinxeleza voluntarias.
Bo sería que de todo o anterior tomasen nota os amigos de Syriza en Grecia. Non desexo ignorar de ningún xeito que a coalición de esquerda radical grega fixo súas propostas programáticas moi suxestivas. Moito me temo, con todo, que se, ademais de seguir blandendo o fetiche do euro, Syriza asume de bo grado a perspectiva hollandiana de encaramento da crise, a do crecemento, a conclusión estará servida: ben podemos acharnos ante o enésimo retoño dunha miseria, a socialdemócrata, que se nega a abandonarnos.
Nenhum comentário:
Postar um comentário