A militancia antilaica da Igrexa

Vicenç Navarro en Público

Forges.

O máximo dirixente da Igrexa católica, Benedito XVI, denunciou en repetidas ocasións o que el definiu como "o laicismo militante" que supostamente existe en España, semellante, segundo el, ao ocorrido durante os anos trinta neste país. Destas e outras declaracións dedúcese que percibe esta militancia laica como unha ameaza para a Igrexa (traducida nun anticlericalismo) e tamén para a sociedade, pois representa unha intolerancia cara á relixión católica impropia nunha sociedade democrática, onde todas as relixións deberían respectarse, con especial consideración á católica "tal e como recoñece a Constitución de 1978", que é á que supostamente pertence a maioría da poboación española.

Esta crítica ao laicismo é sorprendente pois mostra un escaso coñecemento da historia de España. Unha lectura obxectiva da nosa pasado mostra que foi a Igrexa católica a que historicamente mostrou unha enorme hostilidade cara ao laicismo, tendo ademais violado os dereitos democráticos, non só da poboación laica, senón da maioría da poboación española ao longo da nosa historia. A maior expresión de tal hostilidade deuse durante os anos trinta aos que Benedito XVI fai referencia, aos cales podería engadirse a experiencia antilaica da Igrexa durante os anos corenta, cincuenta, sesenta e setenta, que o papa silencia e ignora.

É importante recalcar que a Igrexa católica apoiou un golpe militar que terminou cun proceso democrático (e que asasinou ao maior número de españois na súa historia), o cal foi obxecto da ira das clases populares que, vendo á Igrexa como parte militante do golpe, agrediu ao clero e ás institucións da Igrexa sen que tales actos contasen co apoio do Goberno republicano democraticamente elixido. A brutal represión que o golpe instaurou, si que contou, con todo, co apoio do Estado ditatorial do cal a Igrexa formou parte. O seu obxectivo foi impor a súa ideoloxía. Basta ler o Catecismo patriótico español publicado en 1939 e en 1951, no que se afirmaba que os inimigos de España eran "o socialismo, o comunismo, o sindicalismo, o liberalismo e o laicismo". Benedito XVI debería coñecer e recoñecer que tal crenza significou a eliminación das persoas pertencentes a aquelas sensibilidades, o que provocou non só a súa expulsión, encarceramento, tortura e exilio, senón tamén o seu fusilamento, todo iso a fin de "non tolerar aos envenenadores da alma popular" (Decreto de depuración dos funcionarios do Estado de 1939). Na maioría dos tribunais nos que se decidía a eliminación de laicos, socialistas, comunistas, xudeus e masóns estaba a Igrexa como parte e testemuña. En realidade, en moitos destes tribunais o informe de denuncia era escrito polos párrocos. Tal hostilidade da Igrexa foi mesmo máis acentuada cara aos educadores do ensino laico. Houbo casos como o dun sacerdote aragonés que chegou a informar de que o mestre do seu pobo era "fusilábel" (citado no libro A Ditadura de Franco, de Borja de Riquer, do cal extraio os datos da represión durante a ditadura). A depuración dos mestres da escola pública laica foi masiva, acusándolles de querer inculcar valores laicos que contaminaban a alma popular. O obxectivo de tal represión foi a "recristianización da sociedade", tal como indicou o ultradereitista Ibáñez Martín, ministro de Educación durante o período 1939-1951.

Esta represión alcanzou a todos os estamentos do ensino público, incluíndo as universidades, e todos os niveis dentro delas. Dos 580 catedráticos universitarios existentes en España, 20 foron executados, 150 foron expulsados e 195 exiliáronse. Nalgunhas universidades, como na Universidade de Barcelona, o 44% do seu profesorado foi sancionando. A Igrexa supervisou e/ou participou en cada unha destas denuncias. Como afirmou unha autoridade educativa citada por De Riquer, era preferible que "unha universidade estivese integrada por ignorantes pero bos, que por doctos pero malos". Ser malo era ter, entre outros valores, o do laicismo.

Outra área na que se plasmou a militancia antilaica da Igrexa foi no xornalismo. A autorización para poder ser xornalista pasou a ser moi restritiva, segundo criterios definidos pola Igrexa, a Falanxe (o partido fascista) e o Exército. Dos 4.000 xornalistas que solicitaron realizar a súa profesión entre 1939-1940, só o obtiveron uns 1.800. A todos os demais denegóuselles o permiso de traballar como xornalistas ao non axustarse ao criterio do tribunal político-relixioso que avaliaba a súa "competencia".

Benedito XVI debería coñecer e recoñecer estes feitos amplamente documentados en España, aínda cando foron ocultados na maioría de medios de maior difusión, e moi en particular nos influenciados polas dereitas españolas. Estas, como a Igrexa, nunca condenaron sen paliativos aquela ditadura e os horrores que se fixeron en teoría en nome de Deus, na práctica, na defensa descarnada dos seus intereses materiais. A súa enorme oposición ás forzas democráticas débese a que estas desexan unha perda dos excesivos dereitos que o réxime democrático "resultado dunha Transición inmodélica" lle outorgou, incluíndo o seu recoñecemento preferente que lle concede a Constitución, que contradí a aconfesionalidade do Estado, e que deu pé a toda unha serie de privilexios herdados do réxime ditatorial anterior e que deben eliminarse. A visita de Benedito XVI non é un paso adiante nesta vía correctiva, pois nin coñece nin recoñece o enorme sufrimento que a Igrexa impuxo á poboación española, nin pedirá perdón ao pobo español por iso, nin cederá nadiña de nada no goce dos seus privilexios. Así é a Igrexa católica.