Artigo publicado por Vicenç Navarro en 20 de xaneiro de 2011 aquí e traducido por nós. Este artigo presenta datos que raramente se publican en España que mostran que a división artificial que se fan nos maiores medios de difusión entre réximes populistas e réximes socialdemócratas (cunha visión nesgada en contra dos primeiros) non se corresponde coa realidade empírica, documentada no artigo.Existe unha postura bastante estendido nos medios de información de maior difusión de España que divide aos países gobernados por partidos de centroesquerda ou esquerda en Latinoamérica entre gobernos "populistas" de esquerda, tales como os de Venezuela, Bolivia, Ecuador ou Arxentina, e gobernos socialdemócratas, tales como os de Brasil, Chile (até hai pouco baixo a presidencia de Michelle Bachelet) ou Uruguai. Casos representativos de articulistas que reproducen esta división son moitos. Por regra xeral refírense explicitamente ao primeiro grupo de países como a esquerda populista e escasamente democrática, e ao segundo grupo como a esquerda responsábel, democrática e sensíbel ás necesidades da súa poboación.
A esta diferenza de presentación destes dous grupos de países engadíuselle outra diferenza; aos primeiros os "populistas"- definíuselles agora como ineficientes e ineficaces, incapaces de reducir a pobreza e reducir as desigualdades nos seus países, mentres que aos segundos -os "socialdemócratas"- considéraselles exitosos no seu intento de reducir a pobreza.
Tales divisións e categorizaciones, con todo, son artificiais e negadas polos datos existentes, raramente presentados na maioría de medios. Vexamos os datos. O primeiro dato que merece resaltarse é o notábel cambio político ocorrido nas últimas dúas décadas na maioría de países de Latinoamérica. Ao redor dos anos noventa, os gobernos conservadores e neoliberais foron substituídos por gobernos de centroesquerda e esquerda. En 1998 foi elixido Hugo Chávez en Venezuela: en 2002 foi Lula dá Silva o que saíu elixido en Brasil. En 2003, foi elixido Néstor Kirchner en Arxentina, en 2005 Tabaré Vázquez en Uruguai, e Evo Morais en Bolivia, e Rafael Correa en Ecuador en 2006, e Fernando Lugo en Paraguai en 2008. Eliminando esta falsa dicotomía entre "bos" e "maos", o feito é que todos eles están comprometidos con desenvolver políticas redistributivas. E os datos sinalan que na súa maioría tales gobernos conseguiron reducir as desigualdades e a pobreza nos seus países. En todos eles as desigualdades no período 2007-2009 foros menos acentuadas que no período 2001-2003 (ver figura nº 1 en Juan A. Montecino "Decreasing Inequality Under Latinamerica's "Socialdemocratic" and "Populist" government: is the difference real?", CEPR, Washington DC, Oct 2011)
Moitos autores, entre os que destacan Jorge Castañeda e Mario Vargas Llosa negaron, con todo, que tal redución das desigualdades se debese, no caso dos gobernos populistas de esquerda, ás políticas redistributivas dos seus gobernos. Unha postura parecida tomárona McLeod e Lusting no seu artigo "Inequality and Poverty under Latin America's New Left Regimes" en Tulane Economic Working Paper Series. (Working paper 1117) que foi amplamente distribuído, cando non promocionado, por forzas conservadoras e/ou neoliberais en América Latina e en Europa. O seu argumento é que a redución das desigualdades e da pobreza nestes países debeuse primordialmente ás condicións favorábeis do comercio exterior en América Latina e ao abundante fluxo de investimentos de capital naquel período. Segundo eles, tal diminución das desigualdades e da pobreza non se pode en absoluto atribuír ás políticas redistributivas de tales gobernos. Si, en troques, tales políticas poderían explicar as reducións nos países "socialdemócratas", é dicir nos "bos" gobernos. En clara e predicíbel costume, o estudo de McLeod e Lusting tiña un grande apartado estatístico e matemático que parecía mostrar, sen ningunha dúbida, que os gobernos de Brasil, Uruguai e Chile foran eficaces no seu intento de redistribuír a riqueza, e en troques os populistas, Venezuela, Bolivia, Ecuador e Arxentina, fracasaran no seu intento. E, naturalmente e predecibelmente os medios españois de maior difusión apresuráronse a difundir tal estudo.
O investigador Juan A. Montecino, do prestixioso Center for Economic and Policy Research de Washington DC, no estudo citado anteriormente, mostra os erros de tal estudo. En primeiro lugar analiza os anos de goberno de cada opción política gobernante, analizando o seu efecto acumulativo. O impacto das políticas públicas non é inmediato e hai que estudar a evolución das desigualdades analizando o impacto das políticas redistributivas nelas, feito que McLeod e Lusting non fixeran. Pero mesmo máis importante que esta nota correctiva era a fonte dos datos que eles utilizaron, o Socio-Economic Data Base for Latin-America and the Caribbean (SEDLAC). Tal fonte de información sobre a distribución da renda non corrixe o notábel subregistro da información sobre a renda familiar. Posto que este subrexistro é máis acentuado nas rendas superiores que no resto da poboación, iso determinará un rumbo nas enquisas realizadas á poboación. Por iso é polo que Juan A. Montecino utilizase outra fonte de datos máis lexíbel, a Economic Commission for Latin America and the Caribbean (ECLAC) que si corrixe este subrexistro.
Pois ben, realizando estas necesarias correccións resulta que os países chamados "populistas" de esquerda reduciron as desigualdades dunha maneira máis acentuada que os países chamados "socialdemócratas". Aínda que, tal como sinalei anteriormente, todos estes países (tanto os "malos" como os "bos") reduciron as desigualdades (estas foron menores no período 2007-2009 que no período 2001-2003), estas reducións foron máis acentuadas en Venezuela, Bolivia, Ecuador e Arxentina que en Brasil, Chile ou Uruguai. Resulta, despois de todo, que as políticas redistributivas dos "malos" foron máis eficaces en diminuír a probreza e as desigualdades que a dos "bos". Isto non o lera na imprensa de maior difusión. Mais pódeo ler en www.cepr.net.
Nenhum comentário:
Postar um comentário