15/10/2012

A bomba española

Wolfgang Münchau. Artigo tirado de SinPermiso (aquí) e traducido por Á revolta entre a mocidadeWolfgang Münchau é coeditor do Financial Times en Londres e columnista estrela do máis importante semanario alemán, o Spiegel de Hamburgo.



Domina no euro-crise unha calma enganosa: o BCE desenfundou o seu bazooka, o fondo de rescate ESM aceptou o seu traballo e parece próxima a unión bancaria. En realidade, axexa un grande perigo, que non vén de Grecia, senón de España.

Tras o lume a discreción do Banco Central Europeo volveu a calma. A crise deixou atrás unha fase aguda e volve ser crónica. O novo paraugas salvador do Mecanismo Europeo de Estabilidade (ESM, polas súas siglas en inglés) botou a andar. Negóciase sobre a unión bancaria. En novembro presentará España a súa solicitude de rescate. Pretas as filas do establishment italiano todo tras Mario Monti. Á reunión anual do FMI en Tokio comparecen de novo os europeos, por vez primeira desde hai moito tempo, con certa autoconsciencia. Pasou a crise? Poderemos dedicarnos agora a temas máis serios, como os honorarios que cobran os políticos por dar palestras?

Hai, en efecto, unha boa noticia: o BCE logrou abeirar o chamado "risco de suceso extremo" [1]. No verán, os investidores fuxiran despavoridos da Eurozona, porque vían unha pequena, mais clara probabilidade dunha desintegración do euro. Xa non. A sensación de agudo perigo non esta xa viva na Eurozona.

Porén o que non mudaron son os feitos económicos. O país que a min máis me preocupa non é nin sequera Grecia, senón España. En Grecia chegarase á grande quita de débeda. Iso só ocorrerá tras as eleccións parlamentarias alemás. Pero cando iso ocorra, a aguda crise grega poderá darse por terminada. É verdade que o Estado grego está irremediabelmente crebado, mais o sector privado non está polo menos masivamente sobre-endebedado. A industria grega non sofre, nin de lonxe, os problemas de competitividade que esmagan a España e Italia. Grecia e a súa economía ten que reencontrarse consigo mesmas e volver empezar de cero. Entón, e cando se estabilice a débeda pública a niveis soportábeis, Grecia botará a andar de novo.

Non é o caso de España. Unha quita da débeda pública española cambiaría pouco. O problema radica alí nun abafador sobreendebedamento do sector privado e nunha obstrución de todas as canles da adaptación económica.

Enormes riscos axexan aos bancos españois

Esquécese ás veces o que ocorreu na España da última década: o boom inmobiliario financiado en España polos bancos alemáns deixou en nada calquera burbulla pasada coñecida, incluída a burbulla da nosa reunificación. Até a burbulla hipotecaria norteamericana inflada a crédito parece pequena por comparación. O endebedamento privado español chegou a alcanzar un monto equivalente ao 235% do PIB. E moitos riscos axexan aos bancos españois, moitísimos máis dos que se recoñece oficialmente hoxe. A prevista recapitalización con 60 mil millóns de euros é un brinquedo, á vista dos riscos aos que están expostos os bancos españois. No seu informe económico, o FMI destacou tamén que moi dificilmente se pode saír da trampa da débeda sen unha limpeza dos balances bancarios.

Compárese a situación de España coa dos EEUU, onde o sector privado se sobreendebedou tamén: os norteamericanos poden adaptarse mellor á situación que os europeos, porque impulsan unha política económica moito máis activa. Entre as accións emprendidas pola administración Obama hai que contar unha recapitalización forzosa dos bancos. A Reserva federal non só baixou os tipos a case cero; comprou, ademais, e de forma agresiva, empréstitos públicos non ben iniciada a crise. O volume do diñeiro e do créditon crecen agora de novo lentamente. Tamén lentamente, o déficit orzamentario norteamericano vai baixando, porque regresa un moderado crecemento. Os prezos inmobiliarios case volveron aos niveis anteriores á crise. No Reino de  España, a burbulla foi máis grande, e o sistema bancario asumiu riscos maiores. España non pode devaluar. O volume de diñeiro e o crédito seguen caendo. O Estado español aforra con recortes orzamentarios, e así seguirá previsibelmente.

Afórrase e a taxa de endebedamento crece

No informe sobre o estado da economía mundial do FMI hai unha observación importante: os programas de aforro teñen hoxe un efecto maior que antes. O efecto da política orzamentaria sobre o rendemento da economía coñécese co nome de multiplicador. En Europa partíase antes dun multiplicador de 0,5. O que significa: cando o estado aforra uns 1000 millóns, reduce os ingresos fiscais en só 500 mil millóns. Pero o FMI sospeita que, namentres, o multiplicador móvese nunha banda entre 0,9 e 1,7. Cando é maior que un, iso significa que o conxunto da economía se contrae máis que o déficit orzamentario. E exactamente iso é o que mostra a experiencia europea destes últimos anos: afórrase, e a taxa de endebedamento crece.

Que pasará agora? Eu non vexo cambios á vista na política, nin vexo cambios nas circunstancias externas. No mellor dos casos, o primeiro ministro español, Mariano Rajoy, porá fin ao seu xogo do gato e o rato coa UE e resolverase a pedir un programa de axuda. Non antes, en calquera caso, das eleccións galegas e catalás, ou sexa, non antes de fins de novembro. E no mellor dos casos, iso reducirá os custos de financiamento do Estado español. En nada altera iso a negativa dinámica económica en curso.

Eu só vexo dúas saídas: ou ben España, e necesariamente entón, Portugal, abandonan o euro, ou os euro-países desendebedan ao sector privado español. Isto último significaría un sobresforzo para a Eurozona, e non vexo maiorías políticas favorábeis a iso. O que nos devolvería aos "riscos de sucesos extremos".[1]

NOTA T.: [1] En alemán "Randrisikum", que é tradución máis ou menos comunmente aceptada do inglés "tail-risk". O FMI traduce "tail-risk" ao castelán como "risco de cola". Esa tradución literal, comunmente aceptada, é confusa. O risco en cuestión é, tecnicamente, o risco asociado a un activo ou carteira de activos que se move máis de tres desviacións estándar respecto do seu prezo presente (especialmente, por baixo do seu prezo presente). Aquí trasládase ao galeo como "risco de suceso extremo".

Nenhum comentário: