Pepe Gutiérrez-Álvarez foi militante da liga Comunista Revolucionaria e publicou moitos libros e artigos sobre a historia do movemento obreiro e sobre crítica de cinema. Actualmente é un dos principais animadores da Fundació Andreu Nin e membro do Consello Asesor de VENTO SUR
Verdadeiro "enfant prodigue" do anarcosindicalismo, potencialmente a figura máis formada intelectualmente da CNT da súa época. Rudolf Rocker describe así os seus comezos: "(...) Orobón coñeceu o movemento libertario sendo un novo estudante. O seu pai pertencía ao PSOE, pero isto non lle impediu confiar a Valeriano e ao seu irmán Pedro á escola libertaria de Valladolid, a súa cidade, e en cuxos métodos de ensino movíanse na liña aproximada da Escola Moderna de Francisco Ferrer... Cenetista desde os 14 anos, é influenciado por Evelio Boal (un dos fundadores da CNT, secretario xeral en 1919, tachado por Buenacasa como o "científico da organización", e asasinado os pistoleiros da patronal en 1921) e aos 18 anos representa á CNT de Valladolid no Congreso da Comedia (1919)".
O seu militantismo lévao a ser constantemente perseguido e en 1924 sería expulsado polas autoridades de Asturias marchando entón ao exilio parisiense. En Franza relaciónase co historiador máis coñecido do anarquismo, Max Nettlau (que o describe como "un individuo capaz e excelente. Posúe o sentido histórico e comprende a "continuity of history"). No exilio, Orobón encárgase da Libraría Internacional financiada por "Os Solidarios", dirixe a revista Iberión e colabora en Lles Temps Nouvelles; en 1926 é expulsado de Francia por participar nun mitin contra Primo de Rivera e da guerra de Marrocos, un capítulo colonial no que o movemento obreiro español non estivo á altura das circunstancias.
Durante a súa estancia en Berlín, Orobón tratou a fondo ao soado anarquista xudeu alemán Rocker (1) e aprende o alemán --tamén o inglés e francés, de maneira que traducirá a todos os estranxeiros participantes nos congresos da CNT aos que asiste--, faise cargo da secretaria española da AIT e defende a necesidade dun programa anarquista que integre a alternativa económica. Tenta volver a España en 1930, pero ao ser detido exíliase de novo. Volverá coa República, iniciando un período de actividade incansábel. O seu papel é primordial na tracción de intelectuais inquietos cara á a CNT madrileña (Eduardo de Guzmán, García Pradas, Canovas Cervantes, etc); ofrece numerosas conferencias. Tamén destaca nunha conferencia no Ateneo de Madrid na que trata de trazar unha liña teórica pluralista da revolución que vén, en liña co que Eleuterio Quintanilla e José Mª Martínez defenderán desde Asturias contra o sector confederal que segue crendo que non hai nada que facer coa UXT, o PSOE, e non digamos cos comunistas oficiais que fixeron todo o posíbel por desprestixiar a política de fronte única (que entendían como un lea de sometemento ao PCE que ao tempo tacha de fascista a case todo o mundo).
O referente práctico de Orobón era a revolución alemá de 1919. Fala da República dos Consellos Obreiros de Baviera. Unha experiencia na que coinciden nas barricadas e nun efémero goberno en que traballan tanto espartaquistas como socialistas de esquerdas e anarquistas, e tamén o foi o feito de que foi moi consciente do desastre causado pola "guerra fría" entre comunistas oficiais e socialdemócratas en Alemaña, guerra que neutralizou ao movemento obreiro fronte ao avance "resistíbel" do hitlerismo. A súa voz comezou a ser moi coñecida a comezos de 1934, o seu nome soa entre a militancia que le a prensa confederal. A principios de 1934 comezou a pór sobre o papel as súas conclusións. Os seus artigos reflectían o pensamento, tamén, dalgunhas outras figuras destacadas da CNT, dos asturianos firmes partidarios desde case sempre do pacto coa UXT (do que se adoitaba falar de forma xenérica nos congresos cenetistas e en oposición a calquera acordo cos partidos obreiros), e tamén de Vicente Ballester, un dos portavoces da rexional andaluza, que vira na súa rexión os efectos das repetidas e fracasadas insurreccións; a última e a máis tráxica, a de Casas Vellas. [A CNT na Galiza, tal e como indica Dionisio Pereira tamén avogaba por esta liña de frente único, malia as diferenzas coa UXT; Nota do blogger].
Desde La Tierra, diario madrileño que sen ser cenetista defendía a esta central, Orobón publica Alianza revolucionaria, Si! Oportunismo de bandería, non!, un longo ensaio en defensa de unidade proletaria (2). Este texto causou unha profunda impresión entre a militancia libertaria e entre os partidarios da Alianza Obreira como Maurín que ven nel a porta aberta que estaban a buscar. Aínda que non o reproduciron os órganos cenetistas máis difundidos, o seu contido será pronto coñecido nos medios máis militantes da CNT e da FAI. As ideas destes últimos sobre a socialdemocracia son case tan sectarias como a dos comunistas estalinistas que falan do "socialfascismo". A proposta de Orobón provoca moitas discusións, porque, aínda que en linguaxe e principios non rompe co estilo cenetista, na táctica, Orobón propón hai un esforzo de renovación que dará ás aos sectores que perciben que a CNT pasa por unha crise e choca e indigna a quen, negando esta crise, defenden sen concesións a súa actuación "insurreccionalista" nos últimos anos.
Orobón Fernández asegura que a Alianza Obreira preconizada polo Bloc Obrer i Camperol (BOC) e pola Esquerda Comunista (IC) co apoio do sector "caballerista", era xa, psicoloxicamente, un feito. A democracia política fracasara no Estado español, e o país polarizábase, cos socialistas marchando cara á esquerda e a burguesía cara ao fascismo. Esta Alianza Obreira era, pois, o camiño que conducía á revolución e oporse a ela equivalía a renunciar a esta. Puña como condición que os comunistas abandonasen o seu sectarismo (en realidade, o PCE non asinou a Alianza até pouco antes dos feitos de Outubro do 34) e que os socialistas abandonasen a súa campaña de acusacións infamantes contra a CNT. Por entón, socialistas de dereitas e republicanos, culpaban á campaña abstencionista dos anarquistas dunha derrota electoral na que tivo moito que ver o rearmamento dereitista e o "desencanto" ante as reformas republicanas que non chegaban. Mesmo chegaron a dicir que fora subvencionada polas dereitas ou polos radicais de Lerroux. Os socialistas, dicía Orobón, debían ademais convencerse de que non era posible pasar da revolución á legalidade burguesa para volver á revolución e logo de novo á legalidade. Longo Caballero, para que se crese na súa posición revolucionaria, debía desprazar da dirección do socialismo a quen se opuñan á alianza do proletariado.
Orobón partía da constatación de que existían non poucas diferenzas entre marxistas e libertarios pero cría que a Alianza podía facerse sobre bases ideolóxicas abertas, desde unha base neutral, posto que, a xuízo de Orobón, socialistas e comunistas confiaban excesivamente na conquista do poder político como medio de facer a revolución e non prestaban bastante atención ao papel revolucionario que podían e debían desempeñar os sindicatos, que eran os verdadeiros representantes dos traballadores e debían ser os alicerces da sociedade futura. Pero xustamente porque había esas diferenzas e porque a situación era como era, a Alianza era tanto máis necesaria. Desde o seu punto de vista: "Si cada tendencia se empeñase en manter a súa propia declaración de principios como molde obrigado da alianza, esta sería practicamente imposíbel". Ademais "O acordo de carácter táctico é o que ofrece menos dificultades, xa que todos os sectores coinciden en apreciar a gravidade das actuais circunstancias, e só habería que discutir e concretar detalles de modo e oportunidade". De aí a importancia do exemplo dos consellos obreiros de Baviera en 1919, ou sexa dunha democracia proletaria revolucionaria. Para ese efecto, adiantada os puntos principais do que cría que podía ser unha plataforma aceitábel por todas as organizacións obreiras. Tratábase de partir desde este cinco puntos:
--"Primeiro: Acordo sobre un plan táctico inequivocamente revolucionario que, excluíndo en absoluto toda política de colaboración co réxime burgués, tenda a derrubar este con unha rapidez non limitada máis que por esixencias de carácter estratéxico;
--Segundo: Aceptación da democracia obreira revolucionaria, é dicir da vontade maioritaria do proletariado, común denominador e factor determinante da nova orde de cousas;
--Terceiro: Socialización inmediata dos elementos de produción, transporte, comunicacións, aloxamento e finanzas; reintegro dos parados ao proceso produtivo; orientación da economía no sentido de intensificar o rendemento e elevar todo o posible o nivel de vida do pobo traballador; implantación dun sistema de distribución rigorosamente equitativo; os produtos deixan de ser mercadorías para converterse en bens sociais; o traballo é, en diante, unha actividade a todo o mundo e do cal emanan todos os dereitos.
--Cuarto: As organizacións municipais e industriais, federadas por ramas de actividade e confederadas nacionalmente, coidarán do mantemento do principio de unidade na estructuración da economía.
--Quinto: Todo órgano executivo necesario para atender a outras actividades que as económicas estará controlado e será elexíbel e revocábel polo pobo".
E pecha dicindo: "Estas bases son moito máis que unha consigna. Representan un programa que recolle sistematicamente as realizacións susceptíbeis de dar medula social a unha revolución".
Detrás desta inquietude, subxace a conciencia clara de que o ascenso do fascismo é ante todo, froito da división obreira, e saca as súas conclusións de face ao inmediato: "A represión, escribe, con que se está decimando á CNT é un anticipo vergoñoso feito ao fascismo específico e unha mostra elocuente de como os termos medios e as ponderaciones teóricas da democracia burguesa convértense facilmente en extremos. Á hora da loita, os "demócratas" esquecen o seu filiación política e forman con arranxo á súa formación de clase. Aprendan deste exemplo os camaradas que, por purismos deleznábeis, encandeanse na teoría de nosaltres sols. Para vencer o inimigo que se está acumulando fronte ao proletariado, é indispensábel o bloque granítico das forzas obreiras. A fracción que volva as costas a esta necesidade é culpábel ante a Historia. Porque mil veces preferíbel á derrota, que o illamento nos depararía, inevitabelmente, é unha vitoria proletaria parcial que, sen ser patrimonio exclusivo de ningunha das tendencias, realice de momento as aspiracións mínimas coincidentes de todos os elementos pactantes: aspiracións mininas que comezan na destrución do capitalismo e a socialización dos medios de produción...".
Estas liñas ilustran a poderosa coincidencia coa corrente que estaba a auspiciar a Alianza Obreira, á que a CNT-FAI acabaría dando as costas salvo en Asturias no curso da crise de outubro 1934. A súa posición foi similar ao dos "trentistas" e do grupo de Pestana que tomaron parte activa en todas partes, sobre todo en Catalunya onde a dirección e a CNT implicouse contra unha folga xeral que -entre outras cousas demostrou que dita folga era posíbel- sen ela.
Valeriano gañouse a vida traducindo e escribiu obras como Traxedia de España (1927) e A CNT e a revolución española, que foi prologada por Rafael J. Sender. Gravemente enfermo, faleceu a principios de 1936 en Madrid, aos 35 anos. Coñecendo o seu apertada pero brillante traxectoria, lendo agora os seus escritos, Orobón lémbranos bastante a outro gran libertario unitario, Camillo Berneri, coincidente nos puntos de vista do conxunto dos movementos e dunha situación na que os erros políticos terían un prezo incalculábel. O seu estudo é recomendábel sempre, pero quizais o deba ser máis agora, cando son máis necesarias que nunca as voces unitarias e pluralistas, opostas aos "patrioteirismos" de siglas e escolas.
Notas
1)Para maior detalle, ver: "A traxedia dos socialistas libertarios alemáns"(www.fundanin.org/gutierrez41.htm)
2) Sobre a súa vida e a súa obra o lector interesado pode consultar o seguinte libro de José Luís Gutiérrez Molina: Valeriano Orobón Fernández. Anarcosindicalismo y revolución en Europa; Tradución textos en alemán: Felipe Orobón Martínez. Dirección e coordinación: Federación Local CXT Valladolid. Colabora: Comité Rexional CXT Castela-León. Edita: Libre Pensamento, 302 páxs.
Nenhum comentário:
Postar um comentário