No debate sobre o estado da nación repetiuse unha vez máis o vello mantra: non hai alternativa ás suicidas políticas procíclicas de austeridade fiscal neoliberal impostas aos pobos e aos Parlamentos europeos polos mercados financeiros internacionais e a incompetente troika do BCE, o FMI e a Comisión Europea. A despeito do comprensíbel afán por desmarcarse das políticas que levaron ao PSOE á catástrofe electoral do 22 de maio, o novo candidato, Rubalcaba, non puido menos de sumarse á mesma cantilena: no fundamental, non había outra opción. É verdade?
Supoñamos que o fose. Iso significaría, polo momento, que todas as revoltas e protestas sociais presentes e vindeiras, pacíficas ou violentas, que están a crecer aceleradamente en todo as continente -acampadas, manifestacións, folgas xerais-, estarían condenadas a estrelarse contra unha parede inamovíbel. E significaría que calquera posíbel decisión parlamentaria contraria ao ditado da troika estrelaríase contra a mesma parede.
Quedaría, como máximo, tratar de "explicar" ao pobo doente, e pretendidamente ignorante, a idoneidade desas políticas sen alternativa posíbel; "facer pedagoxía", como gostan de dicir de consuno a tertulianos e políticos de orde, eses de os que, como diría o noso falecido amigo Manolo Vázquez Montalbán, nunca se sabe de onde sacan pa tanto como destacan.
Que hai que explicar? Que a política sen alternativa é ela mesma, e por si mesma, e por iso mesmo, unha ameaza á pervivencia da democracia en Europa, como acaba de advertir o nada alarmista premio Nobel de Economía Amartya Sen desde as páxinas do diario The Guardian o 22 de xuño de 2011. Que a soa idea dunha austeridade fiscal "expansiva" é unha ignorante ilusión nada da destrución da teoría macroeconómica acometida por académicos a soldo e cabildeiros varios no tres últimas décadas, ese "período escuro", de esquecemento premeditado e banderizo de coñecementos sólidamente adquiridos polas xeracións anteriores, como repetiron até a saciedade outros dous premios Nobel, Paul Krugman e Joseph Stiglitz. En suma: que a política económica "sen alternativa" non é propiamente unha alternativa críbel -nin sequera desde os seus propios supostos normativos-, senón unha ofensiva en toda regra contra a soberanía e o benestar das poboacións traballadoras europeas e mesmo, posiblemente, como advertiu a ONU á mantenta de Grecia, contra os dereitos humanos tout court. Unha ofensiva que non pode senón traer consigo ruína, dor, desigualdade e conflitos sociais de crecente pugnacidade e consecuencias imprevisíbeis.
Un ano despois do xiro do 9 de maio -cando supostamente estivemos "ao bordo do abismo"- e do inicio das contrarreformas "salvadoras", o desemprego e a precariedade laboral están peor, non mellor. A recadación fiscal cae. As vendas comerciantes polo miúdo esborralláronse no primeiro semestre deste ano. Crecen a morosidade e as execucións hipotecarias. Dispárase a pobreza. Os mercados financeiros, lonxe de "acougarse", parecen esixir con redobrada ferocidade ulteriores sangrías: a nosa prima de risco é agora indecibelmente máis alta. A dereita política hostil ao Estado social anda recrecida; a esquerda social, desenganada da política. E toda Europa áchase en zozobra: caeu Irlanda, daquela Portugal, e agora cérnense negras ameazas sobre a terceira economía europea, Italia, e con ela, novamente sobre España.
A política "sen alternativa críbel" é ela mesma incríbel: iso é o que entenderon os millóns de indignados que se lanzan á rúa en Grecia, en España, en Italia, en Portugal ou en Gran Bretaña. Por que, pois, parece non haber alternativa? Primeiro, claro, porque o establishment repíteo sen cesar, en todos os grandes medios de comunicación, públicos e privados: ás veces, até finxindo lamentalo. E porque se ningunea ás voces discordantes, ás moderadas non menos que ás radicais. Un día, un redito locutorciño de tres ao cuarto da televisión pública catalá permítese falar con displicencia do premio Nobel Krugman: "As súas propostas keynesianas contra a crise xa fracasaron". Outro, un sociólogo electoral, permítese glosar con catro asneiras superficiais desde as páxinas de EL PAÍS a teoría cognitiva das metáforas -da que, obviamente, non entende unha palabra- e a conta diso, despachar sen maior argumentación, ademais da dos indignados, a todos os economistas e científicos sociais críticos de ATTAC, aos que nos chama sen máis "colectivistas" trasnoitados. E así sucesivamente.
A impresión dominante é que calquera alternativa imaxinábel á política "sen alternativa" haberá de estrelarse contra o pétreo muro dunha troika empeñada agora en destruír a democracia europea co mesmo celo dogmático con que levou incompetentemente á nosa economía á catástrofe en 2008. Contestando a Llamazares, o presidente Zapatero expresouno con patetismo no debate parlamentario: "Non foi un xiro á dereita", senón... un "paso atrás" (verosímilmente, perante forzas politicamente insuperábeis). A "idade escura da macroeconomía" lamentada por Krugman parece ter nubrado tamén as cabezas de moitos políticos de centro-esquerda, o que, en converxencia coa sensación de impotencia política, failles ver como radicais ou como implausíbeis, ou aínda como tecnicamente inviábeis, medidas que, razonabilísimas e dignas cando menos de ser debatidas, non terían, en principio, moito de tales. Por exemplo, a reivindicación dunha renda básica universal de cidadanía ligada a un novo robustecimiento do Estado social e democrático de dereito, unha reivindicación que agora mesmo está a se abrir, vigorosamente, paso entre os indignados europeos e que non fai tanto mereceu o respecto e a simpatía da esquerda e do centro-esquerda parlamentarios españois.
Dúas cousas están claras, cando menos. A primeira: que na raíz dos males económicos que afectan á eurozona hai un problema de deseño institucional básico, cal é a carencia dunha autoridade fiscal capaz de lidar coa crise a través de políticas de estímulo fiscal, no canto de limitarse ás erráticas e vergoñantes semimedidas camufladas de política monetaria do BCE (como o simulacro, este 12 de xullo, de compra de débeda soberana de Estados membros por parte do BCE, para frear in angustiis o esborralle da renda variábel e a espiral do risco país no Reino de España e en Italia). A segunda: que quen de verdade parecen mandar na UE non teñen a menor vontade política de cambiar o deseño. E iso é o que parece condenar, queiras que non, ao conxunto da eurozona a unha carreira cara ao abismo da deflación competitiva e a destrución salarial, e aos países periféricos, á austeridade fiscal neoliberal, á progresiva posta en salmoeira de todo o seu patrimonio público e ao suicidio económico sen esperanza.
Iso talvez non ten remedio a curto prazo, salvo que a ameaza dun grande -e cada vez menos improbábel- movemento de contestación social force ás elites europeas a outro camiño (para empezar, a algo tan sinxelo como que o BCE emitise eurobonos apoiados de consuno polos membros da eurozona). Aínda así, seguiría habendo alternativas estritamente nacionais farto menos traumáticas que unha posíbel -e ao paso que imos, quizá inevitábel- saída do euro. Hai meses, por exemplo, que o sólido Marshall Auerback vén propondo a Grecia un camiño alternativo de salvación nacional e de preservación dos dereitos humanos e sociais da súa poboación. Mesmo na súa actual situación límite, Grecia -como a República de Irlanda, como a república portuguesa, como o Reino de España- podería perfectamente colocar con éxito en mercados financeiros privados bonos públicos emitidos coa cláusula de que, en caso de declararse en quebra, os seus tedores poderían usalos para pagar impostos ao Goberno grego. Un expediente que faría inmediatamente obvio aos investidores que os novos títulos públicos serían "moeda boa", valedoira mentres o Estado grego sexa capaz de esixir e recadar impostos.
É só un exemplo, entre moitos. Non é sospeitoso que, mentres abundan a conspiración do silencio e a gratuíta descualificación de quen se opoñen ao desastre anunciado, escasee nos grandes medios de comunicación estabelecidos a discusión sobre propostas alternativas deste tipo?
Nenhum comentário:
Postar um comentário