O xiro dramático de Atenas á "solución definitiva"

Claudi Pérez e Alejandro Bolaños. Artigo tirado do xornal español El País (aquí).

O primeiro ministro grego do PASOK, Papandreou, e a chanceler alemá Ánguela Merkel.

Que é o que cuestiona o referendo? O pasado xoves, ao cinco da madrugada, os líderes europeos anuncian aos catro ventos unha solución "integral, definitiva" para Grecia. Os mercados reciben as medidas con fortes subidas. E con todo, Papandreu dá un xiro dramático ao anunciar un referendo sobre os pactos de Bruxelas, que non só cuestiona a "solución definitiva" para Grecia, senón que pon en xaque o paquete completo: a recapitalización dos bancos, o fondo de rescate (EFSF, polas súas siglas en inglés) e a quíta pactada cos bancos para Grecia. Todo iso era consecuencia da crise grega. Todo iso está intimamente relacionado: a quíta de Grecia esixe un nivel determinado de recapitalización, e un tamaño do fondo de rescate para evitar o contaxio cara a Italia e España. E todo iso está en entredito se gañase un non ao rescate en Grecia o próximo decembro, que podería chegar a supor unha saída do euro e, por tanto, unha suspensión de pagos desordenada.

Cales son os motivos de Papandreu? O máis inmediato é a procura de lexitimidade interna: os sucesivos plans de austeridade impostos pola UE e o FMI a Grecia laminaron a súa credibilidade, o seu apoio nas rúas. As folgas e as manifestacións, ás veces violentas, están á orde do día. Co referendo, Papandreu lexitímase, aínda que non o vai a ter fácil: o 60% dos gregos vían o acordo de Bruxelas como "negativo", segundo unha enquisa publicada o sábado. Nesa mesma enquisa, máis dun 70% dos consultados apostaban por seguir na zona euro. E é esa disxuntiva a que vai explotar o primeiro ministro grego: un resultado positivo blindaríao ante a oposición, que xa pide eleccións anticipadas. E, quizá máis importante aínda, ante o seu propio partido. A contorna do ministro de Economía e home forte do Pasok, Evangélos Vénizélos, deslizou que non sabía nada da proposta de referendo até que Papandreu a anunciou. E varios parlamentarios ameazan con deixar o grupo socialista e sabotear, mesmo, a moción de confianza que debe votarse este venres. Por último, Papandreu tenta gana poder de negociación ante os seus socios europeos. O plan de rescate non está pechado: hai que negociar aínda e tanto a chanceler Angela Merkel como outros países europeos reclaman novas medidas de austeridade a Grecia. Demasiada presión irritará aínda máis aos cidadáns gregos. O referendo funciona así como un órdago.

Pode haber contaxio? Os mercados xa se deron onte a volta para cubrirse ante a eventualidade de que se produza unha catástrofe (isto é, unha saída de Grecia do euro e o consecuente pánico entre os investidores). Italia é a seguinte ficha do dominou: se Italia caese, sería o fin do euro, segundo explicou hai uns días o presidente francés, Nicolas Sarkozy. Inmediatamente despois, España. Pero Italia e España son xa pezas maiores. Suponse que nin Berlín, nin París, nin Bruxelas nin o BCE (que é quen ten a chave para frear ese contaxio) van deixar que o lume chegue tan lonxe. Iso si, os nervios en Roma están xa a flor de pel: o ministro de Asuntos Exteriores italiano, Franco Frattini, acusou hoxe a Sarkozy de alimentar un "ataque especulativo" contra Italia. Son palabras. Pero as cousas empezan a torcerse cando empeza unha escalada de declaracións.

Para que diaños serviu o cima europea? O pasado 21 de xullo, os líderes europeos saíron coa cantilena da solución definitiva. Os mercados subiron durante dous días, e ao terceiro chegou unha tormenta de verán tempestuosa, nos mercados de débeda, nas Bolsas, nas divisas e en xeral en todos os mercados, que obrigaron aos líderes a ir máis aló. O pasado xoves puxeron negro sobre branco a nova "solución definitiva", e a historia repetiuse: dous días plácidos e, tras o anuncio de referendo en Grecia, o furacán. En realidade, o xoves non houbo tal solución definitiva, senón unha patada cara a adiante: os cimentos do acordo estaban postos, mais faltaban multitude de detalles. Entre eses detalles, as novas medidas de axuste para Grecia. E os gregos non parecen dispostos a máis sacrificios, como acabou asumindo o propio primeiro ministro.

E a todo isto, a banca española non era a que peor estaba? A recapitalización bancaria caeu como un mazazo para a grande banca española: necesita 26.000 millóns, unha cuarta parte do que requiren os grandes bancos europeos, só lixeiramente por detrás dos gregos, que están practicamente crebados. Supúñase que o castigo sería maior para os bancos que teñen máis exposición a débeda soberana dos países con problemas: as entidades alemás e as francesas. Pero a banca xermana e a gala só necesitan 5.000 e 8.000 millóns, respectivamente. Co incendio nos mercados, chega a proba do algodón dos investidores. Hoxe cae con forza todo o sector bancario. Porén uns máis que outros: en Francia, Italia e Alemaña, varios bancos caen máis do 10%. En España, entre o 5% e o 6%.