Michael Hudson en Sin Permiso
Acabo de regresar de Rímini, Italia, onde vivín un dos máis asombrosos espectáculos da miña vida académica. Catro colegas da Universidade de Missouri en Kansas City (UMKC) fomos convidados a ditar conferencias durante tres días sobre a Teoría Monetaria Moderna (TMM), a fin de explicar por que se acha actualmente Europa en tal lea monetaria e para amosar que hai unha alternativa, que a austeridade imposta ao 99% e a enorme riqueza rapiñada polo 1% non é unha forza da natureza.
Stephanie Kelton (incorporada ao Departamento de Teoría Económica da UMKC, e directora e editora do seu blog "New Economic Perspectives"), o penalista e profesor de dereito Bill Black, o banqueiro de investimentos Marshall Auerback e eu mesmo, xunto co economista francés Alain Parquez, comparecemos no pavillón polideportivo de Rímini o venres pola noite. Baixamos até a cancha central, rodeados dun auditorio estimado en máis de 2.100 persoas. Foi como entrar nunha cerimonia dos Oscars, con xente coreando os nosos nomes. Algúns dicían ler todos os nosos blogs económicos. Stephanie chanceou: agora sabía como se sentían os Beatles. Grandes aplausos, non para un acontecemento físico deportivo, senón intelectual.
Cunha diferenza, está claro: os nosos adversarios non estaban alí. Había moita prensa, pero os eurotecnócratas dominantes - os lobistas bancarios que determinan a política económica europea - están persuadidos de que canta menos discusión haxa ao redor de posibles alternativas á austeridade, máis fácil lles resultará asestar o seu brutal golpe de man financeiro.
Todos os membros da audiencia contribuíran a financiar a nosa viaxe desde os EEUU (no caso de Alain, desde Francia) e o noso aloxamento no Gran Hotel de Federico Fellini na praia de Rímini. O acto foi organizado polo xornalista Paolo Barnard, antigo estudante de TMM con Randall Wray. Paolo Barnard decatouse de que en Italia podería haber unha demanda masiva para unha discusión económica seria sobre o que nestes momentos determina as condicións de vida en Europa: a aparición dunha elite financeira disposta a servirse da crise para converterse nos novos señores financeiros capaces de se construír feudos pola vía de privatizar un dominio público liquidado a prezos de saldo por uns Estados que, polo mesmo que carecen dun banco central capaz de financiar os seus déficits, están traxicamente a mercede de posuidores de bonos e de eurócratas sacados do campo neoliberal.
Paolo e o seu gran equipo de apoio (tradutores incluídos) lograron que se escoitase un enfoque da teoría e a política monetarias e fiscais do que até hai moi pouco apenas se ouvía nada nos EEUU. Xusto unha semana antes, o Washington Post publicara un artigo sobre a TMM, ao que seguiu unha longa discusión no Financial Times. Pero a TMM segue basicamente radicada no Departamento de Teoría Económica da UMKC e no Levy Institute do Bard College, cos que case todos nós estamos asociados.
O núcleo da Teoría Monetaria Moderna
O núcleo básico da nosa tese é que, así como os bancos comerciais crean crédito electronicamente nas pantallas de computador (creando un depósito de crédito bancario para os seus prestatarios, a cambio de que estes asinen un "pagarei" con intereses), os Estados poden crear diñeiro. Non é necesario tomar prestado dos bancos, pois as pantallas de computador fornecen creación practicamente libre de crédito para financiar o gasto.
A diferenza, nin que dicir ten, é que os Estados gastan o diñeiro (polo menos, en principio) para promover o crecemento e o emprego a longo prazo, para investir en infraestruturas, investigación e desenvolvemento, para proporcionar atención sanitaria e para cumprir outras funcións económicas básicas. Os bancos teñen, en cambio, un marco temporal máis de curto prazo. Prestan crédito contra colateral. Preto do 80% do préstamo bancario son hipotecas contra bens raíces. Outros préstamos fanse para financiar compras apalancadas e toma de control empresariais. Pero o groso do investimento empresarial en novo capital fixo finánciase cos ingresos retidos.
Desgraciadamente, o fluxo de ingresos esta a ser nos nosos días cada vez máis derivado cara ao sector financeiro: non só para pagar intereses e recargas aos bancos, senón para a recompra de accións concibida para apoiar os prezos das accións, e así, o valor das opcións sobre accións con que se obsequian a si propios os executivos das empresas financiarizadas do noso tempo. No tocante ás bolsas e aos mercados de valores - que os libros de texto seguen describindo como o lugar en que se consegue diñeiro para novos investimentos de capital -, convertéronse nun vehículo para comprar empresas a crédito (por exemplo, con bonos lixo a intereses elevados) e substituir os fondos propios por débeda. Na medida en que o pago de intereses é deducible fiscalmente - coma se fose un custo necesario do negocio -, baixou a recadación por impostos ao ingreso. E o que deixa de ingresar o fisco por ese concepto, queda dispoñible para que o ingresen os banqueiros e os tenedores de bonos, que se fan ricos lastrando ao conxunto da economía con débeda.
O insuficiente diagnóstico de Paul Krugman sobre Europa
Benvidos á economía postindustrial, estilo financiarizado. O capitalismo industrial pasou por unha serie de etapas de capitalismo financeiro, desde a Economía da Burbulla até a etapa da quebra técnica dos hipotecados, os desafiuzamentos, a deflación por débeda, a austeridade e o que agora parece unha servidume por débeda en Europa, singularmente nos chamados PIIGS: Portugal, Irlanda, Italia, Grecia e España. (Os países bálticos de Letonia, Estonia e Lituania xa se afundiron tan profundamente na débeda, que as súas poboacións están a emigrar en busca de traballo e fuxindo dos bens raíces lastrados pola débeda. A mesma praga abateuse sobre Islandia desde que as súas estafas bancarias colapsaron en 2008.)
Por que son tan reluctantes os economistas a entrar na descrición deste fenómeno? Por unha mestura premeditación ideolóxica e de obnubilación analítica? Non ben terminou a conferencia de Rímini o domingo pola noite, por exemplo, a columna de Paul Krugman do pasado 27 de febreiro no NYT "Que aflixe a Europa?", imputaba todos os problemas de Europa, simplemente, á incapacidade dos países membros para devaluar as súas moedas. Criticaba con razón aos republicanos norteamericanos por culpar aos gastos en benestar dos problemas da Eurozona, e criticaba acertadamente tamén a quen culpan aos déficits orzamentarios.
Pero deixaba fóra do seu foco crítico á verdadeira camisa de forza que impide ao Banco Central Europeo (BCE) monetizar os déficits, consecuencia da teoría económica lixo que inspirou á constitución da Unión Europea.
Se as nacións periféricas tivesen aínda a súa propia moeda, poderían e deberían servirse da desvalorización para restaurar a competitividade. Pero xa non teñen moeda propia, o que significa que se achan inmersas nun longo período de desemprego masivo e dunha lenta e demoledora deflación. As súas crises de débeda son, substancialmente, un produto lateral desa triste perspectiva, porque as economías deprimidas levan a déficits orzamentarios e a deflación magnifica o lastre da débeda.
A desvalorización rebaixaría o prezo do traballo á vez que incrementaría o prezo das importacións. A carga da débeda denominada en moeda estranxeira aumentaría coa desvalorización, o que sería unha fonte de problemas a menos que o goberno lexislase para redenominar a débeda toda en moeda nacional. Iso satisfaría a primeira regra de toda finanza internacional, e é a saber: ten sempre débedas denominadas na túa propia moeda (como os EEUU).
En 1933, Franklin Roosevelt anulou a Clásula do Ouro nos contratos estadounidenses de crédito, que obrigaba a pagar aos bancos e a outros acredores con equivalentes ao valor en ouro. Pero no seu característico estilo neoclásico, o Sr. Krugman ignora o problema da débeda:
"Os países aflixidos, en concreto, non teñen nada excepto malas alternativas. Ou ben sofren a dor da deflación ou toman a drástica medida de abandonar o euro, o cal non será politicamente factible ata que, ou a menos que, todo o demais fracase (un punto ao que parece estar a se aproximar Grecia). Alemaña podería axudar se suprimise as súas políticas de austeridade e aceptase unha inflación máis elevada, pero non vai facelo."
Abandonar o euro non bastaría para evitar a austeridade e a deflación por débeda
O certo é que abandonar o euro non bastaría para evitar a austeridade, os desafiuzamentos e a deflación por débeda, se a nación que o abandona mantén as políticas económicas neoliberais que infectan ao euro.
Para decatarse, basta supor que a economía post-euro dispón dun banco central que segue rexeitando financiar os déficits públicos, forzando ao goberno a tomar prestado de bancos comerciais e de tenedores de bonos. Ou que o goberno cre que debe equilibrar o seu orzamento, antes que fornecer á economía a capacidade de gasto necesaria para crecer economicamente. Ou que o goberno desmantela o gasto público en benestar. Ou que rescata as perdas dos bancos privados. Ou que, como Irlanda, fai súas, incorporándoas á contabilidade pública, as perdas dimanantes das apostas especulativas bancarias.
O resultado seguiría sendo a deflación por sobreendeudamento, a perda das vivendas, o desemprego e a imparable onda emigratoria que acompañaría á contracción da economía nacional e das oportunidades de emprego.
Cal é a clave?
Así pois, cal é a clave? A clave é dispor dun banco central que faga aquilo para o que foron fundados os bancos centrais: monetizar os déficits orzamentarios públicos, a fin de verter diñeiro na economía para promover do mellor modo posible o crecemento económico e o pleno emprego.
Ese é a mensaxe básica da TMM que os cinco convidados tratamos de explicar á nosa audiencia en Rímini. Algúns achegáronsenos para contarnos que viñan de España expresamente para escoitarnos. Outros, de Francia, e doutras cidades italianas. E aínda que concedemos moitas entrevistas a prensa, radio e televisión, os grandes medios de comunicación ignoraron tranquilamente teses politicamente tan incorrectas.
Tal é o espírito censor da austeridade monetaria neoliberal. A súa consigna é NHA: Non Hai Alternativa, e fan todo para que así pareza. Mentres poidan seguir suprimindo a discusión sobre as evidentes (e superiores) alternativas expostas, manterán viva a esperanza de enseñorearse dun público resignado a que os seus niveis de vida se contraian e a súa riqueza sexa vampirizada polo 1% na cúspide da pirámide económica.
A audiencia quedou especialmente satisfeita coa presentación teórica de Stephanie Kelton, quen ofreceu a máis diáfana clase de teoría económica que eu ouvira na miña vida: unha introdución euclidiana á lóxica da Teoría Monetaria Moderna. (Pode verse en youtube, traducida a un italiano moi intelixible, en: http://www.youtube.com/watch?v=XP60tpwu5cs.) Ao final, sentímonos como uns concertistas.
Stephanie Kelton (incorporada ao Departamento de Teoría Económica da UMKC, e directora e editora do seu blog "New Economic Perspectives"), o penalista e profesor de dereito Bill Black, o banqueiro de investimentos Marshall Auerback e eu mesmo, xunto co economista francés Alain Parquez, comparecemos no pavillón polideportivo de Rímini o venres pola noite. Baixamos até a cancha central, rodeados dun auditorio estimado en máis de 2.100 persoas. Foi como entrar nunha cerimonia dos Oscars, con xente coreando os nosos nomes. Algúns dicían ler todos os nosos blogs económicos. Stephanie chanceou: agora sabía como se sentían os Beatles. Grandes aplausos, non para un acontecemento físico deportivo, senón intelectual.
Cunha diferenza, está claro: os nosos adversarios non estaban alí. Había moita prensa, pero os eurotecnócratas dominantes - os lobistas bancarios que determinan a política económica europea - están persuadidos de que canta menos discusión haxa ao redor de posibles alternativas á austeridade, máis fácil lles resultará asestar o seu brutal golpe de man financeiro.
Todos os membros da audiencia contribuíran a financiar a nosa viaxe desde os EEUU (no caso de Alain, desde Francia) e o noso aloxamento no Gran Hotel de Federico Fellini na praia de Rímini. O acto foi organizado polo xornalista Paolo Barnard, antigo estudante de TMM con Randall Wray. Paolo Barnard decatouse de que en Italia podería haber unha demanda masiva para unha discusión económica seria sobre o que nestes momentos determina as condicións de vida en Europa: a aparición dunha elite financeira disposta a servirse da crise para converterse nos novos señores financeiros capaces de se construír feudos pola vía de privatizar un dominio público liquidado a prezos de saldo por uns Estados que, polo mesmo que carecen dun banco central capaz de financiar os seus déficits, están traxicamente a mercede de posuidores de bonos e de eurócratas sacados do campo neoliberal.
Paolo e o seu gran equipo de apoio (tradutores incluídos) lograron que se escoitase un enfoque da teoría e a política monetarias e fiscais do que até hai moi pouco apenas se ouvía nada nos EEUU. Xusto unha semana antes, o Washington Post publicara un artigo sobre a TMM, ao que seguiu unha longa discusión no Financial Times. Pero a TMM segue basicamente radicada no Departamento de Teoría Económica da UMKC e no Levy Institute do Bard College, cos que case todos nós estamos asociados.
O núcleo da Teoría Monetaria Moderna
O núcleo básico da nosa tese é que, así como os bancos comerciais crean crédito electronicamente nas pantallas de computador (creando un depósito de crédito bancario para os seus prestatarios, a cambio de que estes asinen un "pagarei" con intereses), os Estados poden crear diñeiro. Non é necesario tomar prestado dos bancos, pois as pantallas de computador fornecen creación practicamente libre de crédito para financiar o gasto.
A diferenza, nin que dicir ten, é que os Estados gastan o diñeiro (polo menos, en principio) para promover o crecemento e o emprego a longo prazo, para investir en infraestruturas, investigación e desenvolvemento, para proporcionar atención sanitaria e para cumprir outras funcións económicas básicas. Os bancos teñen, en cambio, un marco temporal máis de curto prazo. Prestan crédito contra colateral. Preto do 80% do préstamo bancario son hipotecas contra bens raíces. Outros préstamos fanse para financiar compras apalancadas e toma de control empresariais. Pero o groso do investimento empresarial en novo capital fixo finánciase cos ingresos retidos.
Desgraciadamente, o fluxo de ingresos esta a ser nos nosos días cada vez máis derivado cara ao sector financeiro: non só para pagar intereses e recargas aos bancos, senón para a recompra de accións concibida para apoiar os prezos das accións, e así, o valor das opcións sobre accións con que se obsequian a si propios os executivos das empresas financiarizadas do noso tempo. No tocante ás bolsas e aos mercados de valores - que os libros de texto seguen describindo como o lugar en que se consegue diñeiro para novos investimentos de capital -, convertéronse nun vehículo para comprar empresas a crédito (por exemplo, con bonos lixo a intereses elevados) e substituir os fondos propios por débeda. Na medida en que o pago de intereses é deducible fiscalmente - coma se fose un custo necesario do negocio -, baixou a recadación por impostos ao ingreso. E o que deixa de ingresar o fisco por ese concepto, queda dispoñible para que o ingresen os banqueiros e os tenedores de bonos, que se fan ricos lastrando ao conxunto da economía con débeda.
O insuficiente diagnóstico de Paul Krugman sobre Europa
Benvidos á economía postindustrial, estilo financiarizado. O capitalismo industrial pasou por unha serie de etapas de capitalismo financeiro, desde a Economía da Burbulla até a etapa da quebra técnica dos hipotecados, os desafiuzamentos, a deflación por débeda, a austeridade e o que agora parece unha servidume por débeda en Europa, singularmente nos chamados PIIGS: Portugal, Irlanda, Italia, Grecia e España. (Os países bálticos de Letonia, Estonia e Lituania xa se afundiron tan profundamente na débeda, que as súas poboacións están a emigrar en busca de traballo e fuxindo dos bens raíces lastrados pola débeda. A mesma praga abateuse sobre Islandia desde que as súas estafas bancarias colapsaron en 2008.)
Por que son tan reluctantes os economistas a entrar na descrición deste fenómeno? Por unha mestura premeditación ideolóxica e de obnubilación analítica? Non ben terminou a conferencia de Rímini o domingo pola noite, por exemplo, a columna de Paul Krugman do pasado 27 de febreiro no NYT "Que aflixe a Europa?", imputaba todos os problemas de Europa, simplemente, á incapacidade dos países membros para devaluar as súas moedas. Criticaba con razón aos republicanos norteamericanos por culpar aos gastos en benestar dos problemas da Eurozona, e criticaba acertadamente tamén a quen culpan aos déficits orzamentarios.
Pero deixaba fóra do seu foco crítico á verdadeira camisa de forza que impide ao Banco Central Europeo (BCE) monetizar os déficits, consecuencia da teoría económica lixo que inspirou á constitución da Unión Europea.
Se as nacións periféricas tivesen aínda a súa propia moeda, poderían e deberían servirse da desvalorización para restaurar a competitividade. Pero xa non teñen moeda propia, o que significa que se achan inmersas nun longo período de desemprego masivo e dunha lenta e demoledora deflación. As súas crises de débeda son, substancialmente, un produto lateral desa triste perspectiva, porque as economías deprimidas levan a déficits orzamentarios e a deflación magnifica o lastre da débeda.
A desvalorización rebaixaría o prezo do traballo á vez que incrementaría o prezo das importacións. A carga da débeda denominada en moeda estranxeira aumentaría coa desvalorización, o que sería unha fonte de problemas a menos que o goberno lexislase para redenominar a débeda toda en moeda nacional. Iso satisfaría a primeira regra de toda finanza internacional, e é a saber: ten sempre débedas denominadas na túa propia moeda (como os EEUU).
En 1933, Franklin Roosevelt anulou a Clásula do Ouro nos contratos estadounidenses de crédito, que obrigaba a pagar aos bancos e a outros acredores con equivalentes ao valor en ouro. Pero no seu característico estilo neoclásico, o Sr. Krugman ignora o problema da débeda:
"Os países aflixidos, en concreto, non teñen nada excepto malas alternativas. Ou ben sofren a dor da deflación ou toman a drástica medida de abandonar o euro, o cal non será politicamente factible ata que, ou a menos que, todo o demais fracase (un punto ao que parece estar a se aproximar Grecia). Alemaña podería axudar se suprimise as súas políticas de austeridade e aceptase unha inflación máis elevada, pero non vai facelo."
Abandonar o euro non bastaría para evitar a austeridade e a deflación por débeda
O certo é que abandonar o euro non bastaría para evitar a austeridade, os desafiuzamentos e a deflación por débeda, se a nación que o abandona mantén as políticas económicas neoliberais que infectan ao euro.
Para decatarse, basta supor que a economía post-euro dispón dun banco central que segue rexeitando financiar os déficits públicos, forzando ao goberno a tomar prestado de bancos comerciais e de tenedores de bonos. Ou que o goberno cre que debe equilibrar o seu orzamento, antes que fornecer á economía a capacidade de gasto necesaria para crecer economicamente. Ou que o goberno desmantela o gasto público en benestar. Ou que rescata as perdas dos bancos privados. Ou que, como Irlanda, fai súas, incorporándoas á contabilidade pública, as perdas dimanantes das apostas especulativas bancarias.
O resultado seguiría sendo a deflación por sobreendeudamento, a perda das vivendas, o desemprego e a imparable onda emigratoria que acompañaría á contracción da economía nacional e das oportunidades de emprego.
Cal é a clave?
Así pois, cal é a clave? A clave é dispor dun banco central que faga aquilo para o que foron fundados os bancos centrais: monetizar os déficits orzamentarios públicos, a fin de verter diñeiro na economía para promover do mellor modo posible o crecemento económico e o pleno emprego.
Ese é a mensaxe básica da TMM que os cinco convidados tratamos de explicar á nosa audiencia en Rímini. Algúns achegáronsenos para contarnos que viñan de España expresamente para escoitarnos. Outros, de Francia, e doutras cidades italianas. E aínda que concedemos moitas entrevistas a prensa, radio e televisión, os grandes medios de comunicación ignoraron tranquilamente teses politicamente tan incorrectas.
Tal é o espírito censor da austeridade monetaria neoliberal. A súa consigna é NHA: Non Hai Alternativa, e fan todo para que así pareza. Mentres poidan seguir suprimindo a discusión sobre as evidentes (e superiores) alternativas expostas, manterán viva a esperanza de enseñorearse dun público resignado a que os seus niveis de vida se contraian e a súa riqueza sexa vampirizada polo 1% na cúspide da pirámide económica.
A audiencia quedou especialmente satisfeita coa presentación teórica de Stephanie Kelton, quen ofreceu a máis diáfana clase de teoría económica que eu ouvira na miña vida: unha introdución euclidiana á lóxica da Teoría Monetaria Moderna. (Pode verse en youtube, traducida a un italiano moi intelixible, en: http://www.youtube.com/watch?v=XP60tpwu5cs.) Ao final, sentímonos como uns concertistas.
A cantidade de xente que ateigaba o polideportivo para escoitar a nosa explicación sobre como debe operar un banco central para evitar a austeridade e promover, non destruír, o emprego, amosou que o propósito do goberno de lavar o cerebro da poboación é en vano. Non funciona. Funciona tan pouco como na clase 101 de Teoría Económica de Harvard, famosamente abandonada polos estudantes para protestar contra o ficticio universo intelectual paralelo alí imperante, só atractivo para pacientes da Síndrome de Asperger convenientemente seleccionados como idiotas útiles entrenables para construír imaxes da economía capaces de excluír a análise do custo da débeda, da barra libre rentista e do parasitismo financeiro.
Michael Hudson é ex economista de Wall Street especializado en balanza de pagos e bens inmobiliarios no Chase Manhattan Bank (agora JPMorgan Chase & Co.), Arthur Anderson e despois no Hudson Institute. En 1990 colaborou no establecemento do primeiro fondo soberano de débeda do mundo para Scudder Stevens & Clark. O Dr. Hudson foi asesor económico en xefe de Dennis Kucinich na recente campaña primaria presidencial demócrata e asesorou aos gobernos dos EEUU, Canadá, México e Letonia, así como ao Instituto de Nacións Unidas para a Formación e a Investigación. Distinguido profesor investigador na Universidade de Missouri da cidade de Kansas, é autor de numerosos libros, entre eles Super Imperialism: The Economic Strategy of American Empire.
Michael Hudson é ex economista de Wall Street especializado en balanza de pagos e bens inmobiliarios no Chase Manhattan Bank (agora JPMorgan Chase & Co.), Arthur Anderson e despois no Hudson Institute. En 1990 colaborou no establecemento do primeiro fondo soberano de débeda do mundo para Scudder Stevens & Clark. O Dr. Hudson foi asesor económico en xefe de Dennis Kucinich na recente campaña primaria presidencial demócrata e asesorou aos gobernos dos EEUU, Canadá, México e Letonia, así como ao Instituto de Nacións Unidas para a Formación e a Investigación. Distinguido profesor investigador na Universidade de Missouri da cidade de Kansas, é autor de numerosos libros, entre eles Super Imperialism: The Economic Strategy of American Empire.
Nenhum comentário:
Postar um comentário