Unha nova onda de crise mundial, distinta desa absurda disputa sobre Grecia que está a afundir a UE en areas movedizas, parece cada vez máis probable. O foco da crise radica, dun lado, na relación entre prezos das materias primas e produtos alimenticios; doutro, no crecemento de India e China, e en como se integran estes dous fenómenos nas decisións especulativas dos mercados financeiros.
A mediados de abril, o presidente do Banco Mundial, Robert Zoellick, referíndose ao aumento de prezos dos produtos alimenticios, afirmou que decenas de millóns de persoas nos países en desenvolvemento están a un paso do precipicio. Ademais, a inflación estimula burbullas especulativas nos mercados de produtos alimenticios, é dicir, especulacións actuais sobre colleitas futuras. O crecemento de China, e en menor medida o da India, constitúe o principal factor da expansión da demanda de produtos alimenticios e materias primas. Con todo, os prezos non están a seguir a dinámica da demanda real dos produtos en cuestión, senón que crecen de acordo coas expectativas de lucro que se derivan da compra de produtos financeiros derivados emitidos sobre materias primas. Un compoñente crecente da demanda provén das sociedades financeiras occidentais que colocan fondos que obteñen do Estado en instrumentos derivados. Iso aplícase tamén aos campos destinados a cultivos.
Unha recente investigación da BBC revelou que o prezo dunha hectárea de terra cultivada con trigo en Kansas, cuxa produción se exporta en grande parte, pasou en poquísimo tempo de $ 750 a ao redor de $ 1300. Os agricultores sosteñen que quen compra un campo a ese prezo non pode esperar beneficio algún. Con todo, o aumento de valor da terra non se debe á entrada de novos produtores, senón a investidores financeiros que esperan, debido ao crecemento de China e a India, unha ulterior inflación dos prezos dos cereais.
Centrándonos en China, observamos que a inflación de materias primas industriais importadas comprime as marxes de beneficio das empresas, mentres que a dos prezos agrícolas recorta os salarios nun contexto no que o factor alimentario representa unha grande proporción do gasto familiar, moitas veces superior á porcentaxe occidental. Así pois, a inflación de produtos alimenticios crea en China unha ruptura social peligrosísima, xa que en moitas partes do país danse situacións de revolta. Ademais, a inflación xeral está a inflar a asombrosa burbulla inmobiliaria, que supera xa a de fai catro anos en EUA.
Esta conxuntura acelera a necesidade de reorientar todo o proceso de acumulación en China, o cal é extremadamente difícil de levar a cabo; tanto é así que Pequín non parece ser capaz de cambiar este réxime de crecemento sen pasar por unha crise. En calquera caso, China só pode mitigar o impacto inflacionario dos prezos dos produtos alimenticios e materias primas reducindo substancialmente a súa taxa de crecemento económico, pola contra non faría senón reforzar as expectativas especulativas referidas a un exceso de demanda estrutural de produtos primarios.
Volvamos agora de Pequín a Chicago e Nova York, pero tamén a Londres, Zúric e Frankfurt. Desde que os prezos das materias primas e dos produtos alimenticios comezaron a subir sistematicamente, emitiuse unha grande cantidade de produtos derivados que versan sobre eles. As operacións nos mercados de futuros son globais e non poden controlarse facilmente mediante o regulamento posto en marcha en Basilea 3. Escapan a calquera supervisión. A especulación nos mercados de futuros e, por extensión, nos campos de trigo de Kansas, resulta hoxe posíbel grazas tanto á ampla liquidez proporcionada polos Estados aos bancos a taxas de interese case nulas como ao feito de que o mercado inmobiliario occidental carece xa de impulso, por non falar do estancamento do investimento industrial. As sociedades financeiras que invisten en produtos financeiros derivados sobre o cacao e o trigo de Kansas fano porque a revalorización da terra pode financiar dividendos, a máis diso fondos de pensións, e dar capacidade para efectuar pagos, o cal é importante nos EUA.
Se China lograse controlar a inflación, todo o mecanismo dos mercados de futuros tendería á baixa cunha deflación nos prezos das materias primas, produtos alimenticios, campos de trigo e demais. Os fondos de pensións veríanse descubertos como no caso dos créditos subprime, pero a escala global, de Australia a Brasil pasando por outros países de América Latina. O peso de China nos prezos e os mercados de futuros de materias primas e produtos alimenticios é tal que mesmo a idea dunha pequena redución na súa taxa de crecemento leva unha grave diminución dos prezos dos produtos básicos, o que baleiraría de novo os derivados do valor potencial no que se basean, hoxe máis que nunca, as finanzas globais. A outra alternativa é a continuación da burbulla dos mercados de futuros e dos campos de Kansas que conduciría rapidamente ao cumprimento da predición de Zoellick.
Nenhum comentário:
Postar um comentário