Moitas análises puxeron de relevo que os custos da crise e das políticas que veñen aplicando os gobernos ao servizo da banca e das grandes empresas, como en España, recaen principalmente sobre as clases traballadoras.
Con todo, adóitase conceder moita menos importancia ao feito de que o fan dunha forma moi particular sobre as mulleres traballadoras e sobre as mulleres en xeral, estean ou non empregadas.
No libro Desiguales. Mujeres y hombres frente a la crisis financeira (Icaria 2010) Lina Gálvez e eu puxemos de relevo que a discriminación que sofren as mulleres fora un dos factores que axudaron a xerar a crise, na medida en que incrementou a desigualdade que está na súa orixe. E tamén que se as políticas que aplicasen os gobernos, como vén sucedendo, fosen as que satisfán aos grandes grupos financeiros e patronais a crise traería consigo un maior aumento das diferenzas entre mulleres e homes.
Isto último é o que pasou e os gobernos foron plenamente conscientes dos efectos tan inxustos das súas políticas que tomaron tamén medidas orientadas a ocultalos ou disimulalos.
Así, en canto comezaron a tomarse medidas "contra a crise", un eufemismo que en realidade significou a favor da banca e das grandes empresas, o primeiro que fixo o anterior goberno, mesmo á conta de incumprir a súa propia Lei de Igualdade, foi deixar de avaliar o impacto que ían tendo as súas decisións sobre a diferente situación de homes e mulleres. É dicir, invisibilizar o seu efecto desigualitario.
Agora, ao goberno de Rajoy tampouco parece que lle preocupe determinar previamente quen serán os pagáns ou principais beneficiarios das medidas que adopta, única forma de poder seguir difundindo a mentira de que as súas políticas satisfán os intereses nacionais cando en realidade simplemente están a favorecer aos sectores sociais de maior renda, riqueza e poder.
A primeira batería de medidas que se acaban de aprobar é unha mostra ben clara de que as cargas que xera a crise repártense moi desigualmente entre a poboación e que prexudican dun modo especial ás mulleres.
A conxelación do salario mínimo (por primeira vez desde 1967) cando é un dos máis baixos da nosa contorna europea (só por baixo do de Eslovaquia ou Portugal) prexudica considerabelmente máis ás mulleres traballadoras que aos homes porque hai un 15,5 delas que gañan menos que salario mínimo fronte a só o 5,6% dos homes, segundo a última Enquisa de Estrutura Salarial (2010).
A conxelación do salario mínimo tamén afecta de forma máis negativa ás mulleres que aos homes porque as primeiras adoitan estar empregadas en postos de traballo peor retribuidos que son os que "tiran á baixa" os salarios mínimos máis reducidos. O salario das mulleres españolas é moito máis baixo que o dos homes -como media un 78% do masculino- e a retribución media por hora traballada que reciben é o 76,1% da dos homes. E, segundo a mencionada enquisa, mentres que o 9,81% dos homes ocupa empregos con salarios máis de cinco veces o salario mínimo, esa porcentaxe é de só o 4,77% no caso das mulleres.
En particular, a conxelación do salario mínimo é especialmente prexudicial para algúns colectivos de mulleres como as dedicadas ao servizo doméstico (que emprega a 686.000 persoas das cales o 90% son mulleres) posto que a súa retribución fíxase tomándoo directamente como referencia.
E ao gozar de menor renda, as mulleres serán tamén especialmente prexudicadas pola reforma do IRPF cuxo custo, como demostraron os técnicos do Ministerio de Facenda (http://www.gestha.es/?seccion=actualidade&num=228), vai recaer principalmente sobre os traballadores con menores niveis de ingresos.
O adiamento da mellora na pensión de viuvez tamén afecta especialmente a mulleres posto que hai un 44,5% delas que son viúvas fronte a só un 12,2% dos homes. E tamén o da ampliación a catro semanas do permiso de paternidade que ademais supón un novo e vergoñoso incumprimento da lei, a pesar de que o seu custo é ínfimo (entre 200 e 250 millóns de euros), posto que debería entrar xa en vigor o ano pasado.
A perda de poder adquisitivo que van seguir sufrindo as pensións igualmente prexudica especialmente ás mulleres posto que, como media, a pensión que reciben é máis baixa que a dos homes (aproximadamente o 61% da que perciben como media os pensionistas masculinos) e hai moitas máis mulleres pensionistas en situación precaria, de pobreza ou exclusión: algo máis do 70% de quen reciben as máis baixas pensións non contributivas son mulleres.
A moratoria na posta en marcha da lei de dependencia supón así mesmo un prexuízo e unha carga adicional principalmente para as mulleres posto que son mulleres a inmensa maioría de quen asumen a tarefa de coidar ás persoas dependentes fose (case o 95% no caso das auxiliares das residencias) ou dentro dos seus domicilios ou familias (en máis ou menos a mesma proporción).
A conxelación de persoais no sector público tamén prexudica especialmente ás mulleres por varias razóns. Primeiro porque as mulleres son as que en maior número veñen incorporando a el e, sobre todo, en ámbitos máis feminizados (sanidade e educación) onde os recortes están a ser máis amplos como consecuencia de que en realidade non se busca aforrar gasto senón privatizar servizos públicos para polos a disposición das grandes empresas e bancos.
Ademais, as mulleres ocupan no sector público os postos máis precarios e por tanto máis afectados os recortes en número e gasto de persoal. Representan o 30,05% dos funcionarios pero o 51,09% dos contratados laborais e o 55,64% do persoal eventual. E, doutra banda, mentres que representan o 70% do corpo e categoría máis baixos -C2- só o 29,13% do persoal do corpo de maior rango -A1-, son mulleres, todo iso segundo o último informe do Ministerio de Facenda sobre Persoal ao servizo do Sector Público Estatal 2009. En consecuencia, a menor entrada de persoal e a amortización de prazas, ademais da conxelación de soldos, afectaralle principalmente aos empregados públicos de sexo feminino.
Noutra orde de cousas, tamén vai ser extraordinariamente negativo para as mulleres o consenso que desgraciadamente parece que subscriben mesmo os dous grandes sindicatos, CCOO e UXT, para promover o emprego a tempo parcial. Cando a súa promoción faise coincidir con políticas que deprimen a actividade e o ingreso, coa diminución do gasto social e das infraestruturas do benestar colectivo e cun silencio case total sobre a necesidade de promover avanzar cara á corresponsabilidade entre mulleres e homes, non se pode crer que detrás de máis emprego a tempo parcial vaia a haber a posibilidade real de xerar máis actividade e máis postos de traballo decentes senón outra cousa moi distinta. O que virá inevitabelmente será unha modificación da división do traballo para volver a esquemas patriarcais que implican especializar ás mulleres nunha dobre tarefa laboral, a non retribuida na súa familia e a puntual e mal paga no mercado de traballo. Ou o que é o mesmo, unha versión posmoderna pero mesmo máis precaria aínda da pata crebada e en casa do franquismo.
Finalmente, e en termos máis xerais, non podemos esquecer que a diminución do gasto social, non só nos campos aos que acabo de facer referencia, está a prexudicar tamén de modo particular ás mulleres porque os recortes, como está a pasar especialmente nas comunidades gobernadas polo PP, están a aplicarse máis ou menos subrepticiamente a moitos servizos especificamente destinados a cubrir necesidades ou intereses femininos como os institutos da muller, os servizos de axuda xurídica ou a destinados a loitar contra a violencia de xénero.
En suma. As clases traballadoras e os grupos sociais de menor renda en xeral son os que en maior medida están a pagar os custos das políticas que se aplican fronte a unha crise provocada polos banqueiros mais que se destinan xustamente a aumentar o seu poder e os seus privilexios.
Pero iso non é todo porque, dentro deles, as mulleres soportarán un peso moito maior deses custos. Se son empregadas, porque teñen máis probabilidade de perder o posto de traballo que os homes e porque lles afectará en maior medida que a eles a perda de soldo e salario; se son pensionistas ou reciben prestacións sociais porque a perda de ingresos polos recortes será maior que a que sufran os homes; se só traballan na súa casa porque a menor provisión de bens públicos de atención e coidado (gardarías, servizos de dependencia, etc.) faralles traballar máis horas xa que non se fomenta a corresponsabilidade e porque o aumento do paro masculino e o ter ao marido en casa en lugar de quitarlle problemas de conciliación auméntallos (como demostraron Lina Gálvez e Mauricio Matus en Impacto da lei de Igualdade e a conciliación da vida laboral, familiar e persoal das empresas andaluzas, Fundación de Estudos Sindicais 2010).
A patronal e a dereita máis recalcitrante sinalou en moitas ocasións que as políticas de igualdade e en concreto as de igualdade entre mulleres e homes son simplemente "guindas", luxos que nin sequera en tempos de expansión e vacas gordas nos podemos permitir. Non só demostran así o carácter reaccionario, arcaico e patriarcal do seu pensamento. Con iso vai tamén a súa ignorancia porque a experiencia está a demostrarnos claramente que a maior desigualdade e a discriminación entre os seres humanos foron o freo máis potente do progreso e a causa das crises e das perturbacións sistémicas que estamos a vivir.
Con todo, adóitase conceder moita menos importancia ao feito de que o fan dunha forma moi particular sobre as mulleres traballadoras e sobre as mulleres en xeral, estean ou non empregadas.
No libro Desiguales. Mujeres y hombres frente a la crisis financeira (Icaria 2010) Lina Gálvez e eu puxemos de relevo que a discriminación que sofren as mulleres fora un dos factores que axudaron a xerar a crise, na medida en que incrementou a desigualdade que está na súa orixe. E tamén que se as políticas que aplicasen os gobernos, como vén sucedendo, fosen as que satisfán aos grandes grupos financeiros e patronais a crise traería consigo un maior aumento das diferenzas entre mulleres e homes.
Isto último é o que pasou e os gobernos foron plenamente conscientes dos efectos tan inxustos das súas políticas que tomaron tamén medidas orientadas a ocultalos ou disimulalos.
Así, en canto comezaron a tomarse medidas "contra a crise", un eufemismo que en realidade significou a favor da banca e das grandes empresas, o primeiro que fixo o anterior goberno, mesmo á conta de incumprir a súa propia Lei de Igualdade, foi deixar de avaliar o impacto que ían tendo as súas decisións sobre a diferente situación de homes e mulleres. É dicir, invisibilizar o seu efecto desigualitario.
Agora, ao goberno de Rajoy tampouco parece que lle preocupe determinar previamente quen serán os pagáns ou principais beneficiarios das medidas que adopta, única forma de poder seguir difundindo a mentira de que as súas políticas satisfán os intereses nacionais cando en realidade simplemente están a favorecer aos sectores sociais de maior renda, riqueza e poder.
A primeira batería de medidas que se acaban de aprobar é unha mostra ben clara de que as cargas que xera a crise repártense moi desigualmente entre a poboación e que prexudican dun modo especial ás mulleres.
A conxelación do salario mínimo (por primeira vez desde 1967) cando é un dos máis baixos da nosa contorna europea (só por baixo do de Eslovaquia ou Portugal) prexudica considerabelmente máis ás mulleres traballadoras que aos homes porque hai un 15,5 delas que gañan menos que salario mínimo fronte a só o 5,6% dos homes, segundo a última Enquisa de Estrutura Salarial (2010).
A conxelación do salario mínimo tamén afecta de forma máis negativa ás mulleres que aos homes porque as primeiras adoitan estar empregadas en postos de traballo peor retribuidos que son os que "tiran á baixa" os salarios mínimos máis reducidos. O salario das mulleres españolas é moito máis baixo que o dos homes -como media un 78% do masculino- e a retribución media por hora traballada que reciben é o 76,1% da dos homes. E, segundo a mencionada enquisa, mentres que o 9,81% dos homes ocupa empregos con salarios máis de cinco veces o salario mínimo, esa porcentaxe é de só o 4,77% no caso das mulleres.
En particular, a conxelación do salario mínimo é especialmente prexudicial para algúns colectivos de mulleres como as dedicadas ao servizo doméstico (que emprega a 686.000 persoas das cales o 90% son mulleres) posto que a súa retribución fíxase tomándoo directamente como referencia.
E ao gozar de menor renda, as mulleres serán tamén especialmente prexudicadas pola reforma do IRPF cuxo custo, como demostraron os técnicos do Ministerio de Facenda (http://www.gestha.es/?seccion=actualidade&num=228), vai recaer principalmente sobre os traballadores con menores niveis de ingresos.
O adiamento da mellora na pensión de viuvez tamén afecta especialmente a mulleres posto que hai un 44,5% delas que son viúvas fronte a só un 12,2% dos homes. E tamén o da ampliación a catro semanas do permiso de paternidade que ademais supón un novo e vergoñoso incumprimento da lei, a pesar de que o seu custo é ínfimo (entre 200 e 250 millóns de euros), posto que debería entrar xa en vigor o ano pasado.
A perda de poder adquisitivo que van seguir sufrindo as pensións igualmente prexudica especialmente ás mulleres posto que, como media, a pensión que reciben é máis baixa que a dos homes (aproximadamente o 61% da que perciben como media os pensionistas masculinos) e hai moitas máis mulleres pensionistas en situación precaria, de pobreza ou exclusión: algo máis do 70% de quen reciben as máis baixas pensións non contributivas son mulleres.
A moratoria na posta en marcha da lei de dependencia supón así mesmo un prexuízo e unha carga adicional principalmente para as mulleres posto que son mulleres a inmensa maioría de quen asumen a tarefa de coidar ás persoas dependentes fose (case o 95% no caso das auxiliares das residencias) ou dentro dos seus domicilios ou familias (en máis ou menos a mesma proporción).
A conxelación de persoais no sector público tamén prexudica especialmente ás mulleres por varias razóns. Primeiro porque as mulleres son as que en maior número veñen incorporando a el e, sobre todo, en ámbitos máis feminizados (sanidade e educación) onde os recortes están a ser máis amplos como consecuencia de que en realidade non se busca aforrar gasto senón privatizar servizos públicos para polos a disposición das grandes empresas e bancos.
Ademais, as mulleres ocupan no sector público os postos máis precarios e por tanto máis afectados os recortes en número e gasto de persoal. Representan o 30,05% dos funcionarios pero o 51,09% dos contratados laborais e o 55,64% do persoal eventual. E, doutra banda, mentres que representan o 70% do corpo e categoría máis baixos -C2- só o 29,13% do persoal do corpo de maior rango -A1-, son mulleres, todo iso segundo o último informe do Ministerio de Facenda sobre Persoal ao servizo do Sector Público Estatal 2009. En consecuencia, a menor entrada de persoal e a amortización de prazas, ademais da conxelación de soldos, afectaralle principalmente aos empregados públicos de sexo feminino.
Noutra orde de cousas, tamén vai ser extraordinariamente negativo para as mulleres o consenso que desgraciadamente parece que subscriben mesmo os dous grandes sindicatos, CCOO e UXT, para promover o emprego a tempo parcial. Cando a súa promoción faise coincidir con políticas que deprimen a actividade e o ingreso, coa diminución do gasto social e das infraestruturas do benestar colectivo e cun silencio case total sobre a necesidade de promover avanzar cara á corresponsabilidade entre mulleres e homes, non se pode crer que detrás de máis emprego a tempo parcial vaia a haber a posibilidade real de xerar máis actividade e máis postos de traballo decentes senón outra cousa moi distinta. O que virá inevitabelmente será unha modificación da división do traballo para volver a esquemas patriarcais que implican especializar ás mulleres nunha dobre tarefa laboral, a non retribuida na súa familia e a puntual e mal paga no mercado de traballo. Ou o que é o mesmo, unha versión posmoderna pero mesmo máis precaria aínda da pata crebada e en casa do franquismo.
Finalmente, e en termos máis xerais, non podemos esquecer que a diminución do gasto social, non só nos campos aos que acabo de facer referencia, está a prexudicar tamén de modo particular ás mulleres porque os recortes, como está a pasar especialmente nas comunidades gobernadas polo PP, están a aplicarse máis ou menos subrepticiamente a moitos servizos especificamente destinados a cubrir necesidades ou intereses femininos como os institutos da muller, os servizos de axuda xurídica ou a destinados a loitar contra a violencia de xénero.
En suma. As clases traballadoras e os grupos sociais de menor renda en xeral son os que en maior medida están a pagar os custos das políticas que se aplican fronte a unha crise provocada polos banqueiros mais que se destinan xustamente a aumentar o seu poder e os seus privilexios.
Pero iso non é todo porque, dentro deles, as mulleres soportarán un peso moito maior deses custos. Se son empregadas, porque teñen máis probabilidade de perder o posto de traballo que os homes e porque lles afectará en maior medida que a eles a perda de soldo e salario; se son pensionistas ou reciben prestacións sociais porque a perda de ingresos polos recortes será maior que a que sufran os homes; se só traballan na súa casa porque a menor provisión de bens públicos de atención e coidado (gardarías, servizos de dependencia, etc.) faralles traballar máis horas xa que non se fomenta a corresponsabilidade e porque o aumento do paro masculino e o ter ao marido en casa en lugar de quitarlle problemas de conciliación auméntallos (como demostraron Lina Gálvez e Mauricio Matus en Impacto da lei de Igualdade e a conciliación da vida laboral, familiar e persoal das empresas andaluzas, Fundación de Estudos Sindicais 2010).
A patronal e a dereita máis recalcitrante sinalou en moitas ocasións que as políticas de igualdade e en concreto as de igualdade entre mulleres e homes son simplemente "guindas", luxos que nin sequera en tempos de expansión e vacas gordas nos podemos permitir. Non só demostran así o carácter reaccionario, arcaico e patriarcal do seu pensamento. Con iso vai tamén a súa ignorancia porque a experiencia está a demostrarnos claramente que a maior desigualdade e a discriminación entre os seres humanos foron o freo máis potente do progreso e a causa das crises e das perturbacións sistémicas que estamos a vivir.
Nenhum comentário:
Postar um comentário