09/05/2012

Europa: austeridade, recesión e crise bancaria.

Alejandro Nadal. Artigo tirado de SinPermiso (aquí) e traducido por Revolta Irmandiña.



España afúndese de novo na recesión. É o último golpe á economía europea no que promete ser unha longa cadea de malas noticias. A crise nunca se foi.

O anuncio sobre a recaída do PIB fíxoo o Instituto Nacional de Estatística: a economía española contraeuse 0.3 por cento durante o primeiro trimestre deste ano (ver detalles en www.ine.es). No último trimestre do 2011 o retroceso tamén foi de 0.3 por cento: a economía española entrou xa oficialmente na súa segunda recesión en tan só vinte e catro meses.

En 2008 a economía española comezou a súa primeira contracción: a evolución do PIB pasou dunha taxa de crecemento anualizada de 2.8 por cento a unha taxa de -4.8 por cento a mediados de 2009. Por un momento algúns pensaron que a crise tocara fondo. En xullo dese ano o PIB comezou a saír da fochanca e creceu a unha taxa de 1 por cento a mediados do 2011. Aí reiniciou a declinación até chegar a esta segunda recaída: é a recesión en forma de W. E os prognósticos non son bos para os próximos dous anos: para 2012 e 2013 prevense contraccións de 1.5 por cento e 0.5 por cento respectivamente.

Decididamente algo anda moi mal con esta crise. Alguén dixo que quizais a súa gravidade foi subestimada, ou quizais a resposta de política económica foi equivocada. Creo que son ambas as cousas. Porén o único xogo que se practica en Europa é a austeridade. Como a aritmética non mente, mañá o panorama será máis escuro.

O desemprego en España case alcanza o 25 por cento. É o nivel máis elevado en dezaoito anos e coloca a máis de 5.6 millóns de persoas no paro. En catro das rexións autónomas o nivel de desemprego é superior a 30 por cento, e a nivel nacional o paro en menores de vinte e cinco anos é 52 por cento. Iso non parece preocupar ao goberno do señor Rajoy. O seu severo plan de austeridade certamente vai agravar esta triste paisaxe no mercado laboral.

O seu cerebro non dá para entender que iso traerá aparelladas outras dificultades macroeconómicas nun feroz círculo vicioso.

A primeira consecuencia da nova recesión será unha caída na recadación. Iso fará máis difícil alcanzar as metas de redución do déficit que xa se tiveron que modificar. Os "mercados" financeiros non van a titubear en baixar o grao de calificación sobre a débeda española, o que incrementará o custo do refinanciamiento. O goberno deu sinais de querer incrementar o imposto ao valor agregado, ademais de manter firmes os seus recortes salariais e golpes ás pensións, o que representa un novo azoute á xa débil demanda dos consumidores.

Unha segunda consecuencia da contracción é a diminución na capacidade de pago das débedas que xa cargan os fogares españois. Isto xa se observa no aumento da carteira vencida de préstamos, en especial de hipotecas, e iso supón que nalgún momento o goberno español terá que intervir para rescatar aos bancos.

A semana pasada as axencias calificadoras mostraron o que saben facer, denunciar con alarma as posibilidades de falta de pagamento para escorrentar o espectro dunha restructuración de débedas (aínda que en Grecia saíulles o tiro pola culata). Standard & Poor's reduciu a cualificación sobre a débeda soberana de curto e longo prazo do Reino de España. A axencia explicou a medida pola deterioración na traxectoria do déficit para o período 2011-2015, así como pola probabilidade de que o goberno interveña para axudar a un sector bancario en dificultades. Algúns analistas colocan o monto da "axuda" que necesitará o sector bancario nun 120 mil millóns de euros para este ano.

Agora preséntase o problema da recapitalización dos bancos e iso representa un serio problema para o goberno. A diferenza de 2008, hoxe o goberno atópase nunha situación complicada. Unha forma de reunir recursos é colocando débeda no mercado internacional, mais iso será custoso e implica unha maior deterioración na posición crediticia do goberno, agravando a crise da débeda soberana e afectando negativamente os estados financeiros dos bancos que obteñan os novos bonos.

Hai que aceptar que a flexibilización da política monetaria do Banco Central Europeo a través do programa de refinanciamiento de longo prazo (LTRO) é insuficiente fronte á onda de austeridade que a torpeza e covardía da clase política impuxo en toda Europa. O mecanismo LTRO foi posto en marcha en decembro 2011 e o seu obxectivo é inxectar liquidez no sistema bancario. Os bancos poden agora tomar recursos do ECB durante tres anos a unha ridícula taxa (1 por cento) para reinvestilos como mellor lles praza. Deben dar unha garantía ao BCE que pode consistir en bonos de débeda soberana, o que se traduce nunha especie de intervención indirecta nese mercado soberano por parte do Banco Central Europeo. Desta forma, o BCE garda incólume as súas dogmas neoliberais e pensa que pode axudar a reducir a inestabilidade no mercado de bonos soberanos.

As cousas non saíron do todo ben. É posíbel, como sinala Paul de Grauwe, un dos analistas financeiros máis lúcidos nesta crise, que a inxección de liquidez fose moito maior á que se requiriu a través dunha intervención directa. De todos os xeitos, a inestabilidade nos bonos soberanos non se eliminou. Doutra banda, a austeridade está a empuxar ás economías europeas a unha recesión máis profunda e nesas condicións, nin os fogares, nin as empresas, queren tomar novos créditos. A crise na fronte de bonos soberanos regresará e con vinganza.

Quizais o máis importante aquí é que a flexibilidade da política monetaria na versión do BCE non permite asegurar a recapitalización dos bancos. As utilidades que poden obter os bancos a través das operacións cos recursos do LTRO no mercado de bonos soberanos non son suficientes. Esas ganancias asociadas ao chamado "carry trade" teñen os seus custos e o resultado neto non é suficiente como demostra un cálculo de Atsushi Ito de UBS (pode consultarse en www.bidus.eu). Así que non só non hai reactivación económica, senón que tampouco hai recapitalización dos bancos. Este será o fracaso da política monetaria e a profundización da crise.

Europa enfróntase a un dobre efecto: por unha banda o potente freo da austeridade, e polo outro, o pseudo-motor da liquidez en aumento polas operacións do BCE. O resultado é evidente: a milagrosa receita de austeridade está lle gañando a partida á flexibilización monetaria.

Nenhum comentário: